«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

109 
joylashtirishga, hududlar rivojlanishini jonlantirishga ko‘mak beradi, yangi 

texnologiyalarni kiritishda nihoyatda ahamiyatli bo‘ladi.

O‘tish davrida ishlab chiqarishni rivojlantirish va joylashtirishda chet el 
sarmoyalarini, firmalarni jalb etish ham muhim. Buning uchun qulay investitsiya
muhiti yaratilishi, xorijiy investorlarni qiziqtiruvchi shart-sharoitlar muhayyo 
bo‘lishi zarur. Ikkala tomon uchun manfaatli bo‘lgan qo‘shma korxonalarni qurish
esa mintaqa va milliy iqtisodiyotni mustahkamlashda, jahon bozoriga chiqishda 
katta ahamiyatga ega.
Mavjud jahon tajribasi ko‘rsatadiki, o‘tish davrida yengil, xususan, 
to‘qimachilik sanoatini ustuvor darajada rivojlantirish yaxshi natija beradi. Sababi
ushbu sanoat korxonasini qurishda, asbob-uskunalar uchun katta mablag‘ talab 
qilinmaydi, mahsuloti esa barchaga va hamma vaqt kerak, pul oboroti (aylanishi)
esa tez kechadi. Biroq shunday bo‘lsada to‘qimachilmk sanoatiga urg‘u berish 
asosida barqaror iqtisodiyotni shakllantirish ancha vaqtni o‘z ichiga oladi. Shuning
uchun, bunday an‘anaviy yo‘lni «evolyutsion yo‘l» deb atash mumkin. 
Shu bilan birga mashinasozlik sanoatini ham o‘tish davri iqtisodiyotini
shakllantirishda ahamiyati katta. Bu garchi «revolutsion» yo‘l bo‘lsada, u biroz 
tavakkalli va kafolatsizdir. Uning muvaffaqiyati uchun tegishli shart-sharoit, qulay
raqobat makoni bo‘lishi zarur. 
O‘tish davrida ko‘pchilik hollarda «kichik» daraja ma‘qul: kichik korxona,
kichik tadbirkor, kichik shahar va h.k. Chindan ham kichik korxonalar 
harakatchan, ixcham, kasod bo‘lgan tarzda ularning yo‘nalishini (ixtisoslashuvini)
osonlikcha o‘zgartirish mumkin. Bunday korxonalarni boshqarish ham oson. 
Biroq, kichik korxonalar mahsuloti asosan mahalliy bozorni to‘ldiradi, to‘yintiradi,
ularni mintaqaviy va xalqaro bozolardagi raqobatbardoshligi pastroq. Shu nuqtai 
nazardan qaraganda, keyinchalik, xo‘jalik tarmog‘ining xususiyatidan kelib
chiqqan holda, kattaroq korxona va tashkilotlarni qurish ham maqsadga muvofiq. 

---

---