«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

299 
o‗rganishga ham e‘tibor bergan. Ob-havoning iqlimga nisbatan inson jismiga 

ta‘sirini sezilarli, ya‘ni ob-havoning tez-tez o‗zgarib turishi bilan inson jismida

ma‘lum ma‘noda o‗zgarishlar sodir bo‗lib turadi, ayniqsa, buni ba‘zi a‘zolarimiz 
juda tez sezadi. Shuningdek, ob-havodagi ayrim jiddiy o‗zgarishlarni ba‘zi
kasalliklarga (bod, radikulit, revmatizm, qon bosimi xastaliklari)ga chalingan 
kishilar ancha oldinroq payqaydilar.
Inson kasalliklarining kelib chiqishi va tarqalishida yoki nozokomplekslar va 
nozoareallarning vujudga kelishida kasalliklarning rivojlanishi bilan atrof-muhit
omillari orasida uzviy aloqadorlik mavjud. Bunda atrof-muhitning tabiiy va 
ijtimoiy-iqtisodiy omillarini yetakchi rolini alohida ta‘kidlash lozim.
Inson kasalliklari va uning turlicha nozokomplekslari va nozoareal-larining 
vujudga kelishi va tadrijiy o‗zgarishlariga ta‘sir ko‗rsatuvchi omillarga quyidagilar
kiradi:

Tabiiy-geografik omillar
(iqlim, yer yuzasi tuzilishi, suv manbalari va 
tuproq, hayvoiot va o‗simliklar, regionning ekologik ahvoli) inson kasalliklarini
vujudga kelishiga bevosita va bilvosita ta‘sir ko‗rsatadi. Shuningdek, ular 
kasalliklarni hududiy tarqalishini belgilab, nozoareallarning vujudga kelishida
katta rol o‗ynaydi. 


Ijtimoiy-iqtisodiy omillar
(sog‗liqni saqlash tizimining holati, aholining 
joylashuvi, zichligi, jins-yosh va ijtimoiy tarkibi, ma‘lutmotlilik darajasi, ko‗chib
yurishi, yashash va mehnat sharoitlari, shahar va qishloqlar to‗ri va tizimi, 
transportning rivojlanganlik darajasi, urbanizatsiya jarayonlari, hududning xo‗jalik
ixtisoslashuvi, ishlab chiqarish kuchlarining joylashuvi va rivojlanish darajasi, 
ijtimoiy va ishlab chiqarish infrastrukturasining holati va boshqalar)ning inson
kasalliklarini kelib chiqishi va nozoareallarini vujudga kelishidagi ta‘siri kuchayib 
bormoqda.

---

---