«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

456 
tayyor mahsulot – prokat ishlab chiqariladi. Qora metallurgiya mahsulotlaridan esa 

xalq xo‘jaligining deyarli barchasida foydalaniladi.

Demak, bu tarmoq juda ahamiyatli bo‘lib, uning ichki xususiyatlarini ham 

yaxshi o‘rganish uning mohiyatini chuqurroq tushunishga zamin yaratadi.

№

_

136. 

3,25 tonna cho‘yan ishlab chiqarish uchun qancha temir rudasi (a) 

va kokslanuvchi ko‘mir (b) sarflanishini hisoblang.


Yechish:
Ishni bajarish tartibi quyidagicha amalga oshiriladi:

a) cho‘yan ishlab chiqarishda sarflanadigan temir rudasini hisoblash. 
1) cho‘yan miqdori aniqlanadi – 3,25 tonna yoki 3 250 kg; 

2) 1 tonna cho‘yan ishlab chiqarish uchun qancha temir rudasi kerakligi 

aniqlanadi – 2 tonna yoki 2 000 kg;
3) hisoblash qulay usul – proporsiya asosida amalga oshiriladi: 

1 t -------------------------- 2 t 

→
1 000 kg ----------------------- 2 000 kg 

3,25 t ------- x = 

= 


6,5 t →
3 250 kg ---- x = 

= 6 500 kg

Javob: 
3,25 t cho‘yan ishlab chiqarish uchun 6,5 t yoki 6 500 kg temir rudasi 
kerak bo‘ladi.

b) cho‘yan ishlab chiqarishda sarflanadigan kokslanuvchi ko‘mirni hisoblash. 

1) cho‘yan miqdori aniqlanadi – 3,25 tonna yoki 3 250 kg; 

2) 1 tonna cho‘yan ishlab chiqarish uchun qancha kokslanuvchi ko‘mir 
sarflanishi aniqlanadi – 1,2 tonna yoki 1 200 kg;

3) hisoblash qulay usul – proporsiya asosida amalga oshiriladi: 

1 t ------------------------ 1,2 t → 

1 000 kg ----------------------- 1 200 kg

3,25 t ---- x = 

= 

3,9 t →
3 250 kg ---- x = 

=

3 900 kg

Javob:
3,25 t cho‘yan ishlab chiqarish uchun 3,9 t yoki 3 900 kg kokslanuvchi
ko‘mir sarf bo‘ladi. 

---

---