«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

180 
alkogolsiz ichimliklar, ip gazlama ishlab chiqarishga o‗xshash tarmoqlarni ko‗proq 

rivojlantirish talab etiladi.

Ijtimoiy-iqtisodiy omillar ichida eng muhimi, aholi va 


mehnat resurslari
dir.

Albatta, har qanday ishlab chiqarish jarayoni ishchi kuchisiz sodir bo‗lmaydi. Bu

o‗rinda ikki holni qayd qilish lozim: birinchidan, shunday korxonalar borki, ularga 
son jihatdan ko‗p ishchi kerak. Masalan, tikuv fabrikasi, konserva zavodi, paxta
yetishtirish, uni qayta ishlash va h.k. Ayni bir paytda boshqa bir korxonalarga 
mehnat resurslarining miqdori ko‗p bo‗lishi shart emas, aksincha ―oz bo‗lsa ham
soz bo‗lsin‖ ma‘nosida ularga malakali ishchi kuchi talab qilinadi. Mazkur 
korxonalar va tarmoqlar (radio yoki priborsozlik aniq mashinasozlik va shunga
o‗xshash) malakali ishchi kuchi mavjud bo‗lgan shaharlarda, ilmiy-texnik 
markazlarida joylashtiriladi.
O‗zbekistonda mehnatga layoqatli aholi soni juda ko‗p. Ularning miqdori 
qishloq joylarda va sust rivojlangan kichik shaharlarda juda yuqori. Binobarin,
bunday joylarda ish o‗rinlarini kengaytirish, yangi sanoat va boshqa korxonalar, 
madaniy-maishiy muassasalarni qurish zarur.
Aholi faqat ishchi kuchi emas, balki u, eng avvalo, 


iste‟molchi


omili
hamdir.
Bu omilning roli esa hozirgi kunda, xalqning yashash sharoiti va darajasini 
yaxshilash doirasida keskin oshib bormoqda. Aholini ijtimoiy muhofaza qilish,
muvaqqat qiyinchiliklarga barham berish unga kerak bo‗lgan oziq-ovqat, kiyim-
kechak va boshqa ehtiyojlarni qondiruvchi mahsulotlarni yetarli darajada ishlab
chiqarishni taqozo etadi. Shu sababli iste‘mol omili oziq-ovqat korxonalarini 
o‗ziga ―tortadi‖, ya‘ni bunday zavod yoki fabrikalar bevosita aholi yashovchi
maskanlarda joylashtiriladi. 
Iste‘mol omili faqat xalq ehtiyoji bilan belgilanmaydi. Ishlab chiqarishning
o‗zining talabi, boshqa xil mahsulotlarning keng miqdorda sarflanishi, ularni 
transportda keltirishning noqulayligi ham bunday korxonalarni iste‘mol

---

---