«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

302 
geografiyasini tibbiyot geografiyasining tarkibiy qismlaridan biri ekanligini 

ta‘kidlagan.

Tibbiyot geografiyasi vujudga kelgan davridan boshlab, to hozirga qadar 
bajarilgan tibbiy-geografik tadqiqotlarning aksariyatini bevosita nozogeografiya
bilan tushuntirish ham yetarli bo‗lmaydi. Vaholanki, ―Nozogeografiyaning asosiy 
vazifasi inson kasalliklari geografik tarqalishining umumiy qonuniyatlarini ochib
berish, alohida olingan kasalliklarning nozokomplekslari va nozoareallarini hamda 
ularning tadrijiy o‗zgarishlarini aniqlash bilan belgilanadi. Demak, shunday qilib,
tadqiqot obyektining o‗ziga xosligiga bog‗liq holda, nozogeografiya tibbiyot 
geografiyasining mustaqil bo‗limi hisoblanadi‖ (Shoshin, 1962. -83 b.).
Umuman olganda, tibbiyot geografiyasi aholi va uning salomatlik holati bilan 
bog‗liq bo‗lgan barcha geografik jarayon va qonuniyatlarni o‗rganar ekan, bunda
u, eng avvalo, geografik muhitning aholi salomatligiga ta‘sir ko‗rsatuvchi 
kompleks tabiiy va ijtimoiy-iqtisodiy omillariga asosiy e‘tiborni qaratadi. Ular
orasida, ayniqsa, iqlim va atrof-muhitning aholi salomatligiga ta‘siri, 
kasalliklarning tarqalishi, aholining joylashuvi, mehnat va turmush sharoitlari,
urbanizatsiya jarayonlari, regionning xo‗jalik ixtisoslashuvi xususiyatlari, sog‗liqni 
saqlash sohasini rivojlanganlik darajasi juda muhimdir. Hozirgi davrda, ayniqsa,
ijtimoiy-iqtisodiy xususiyatga mansub omillarning ahamiyati ortib bormoqda. 
Binobarin, tibbiy-geografik tadqiqotlarning muhim ilmiy-amaliy natijasi
hisoblangan tibbiy-geografik atlaslar qishloq joylarda sog‗liqni saqlashning holati 
va rivojlanishi masalalari bo‗yicha A.P.Ayriyan tomonidan Armanistonda,
F.G.Grigoryev tomonidan esa Chuvashiyada (1976-y.) chop etilgan. 
Nozogeografiyaning mohiyati va vazifalarini tushuntirishda kasallik-ning
o‗zi, kelib chiqish sabablari haqida aniq ma‘lumotlarga ega bo‗lish lozim. Bu 
borada ko‗pgina tadqiqotlarni amalga oshirgan olimlarning (I.Sechenov, S.Botkin,
Anichkov, Petrov, I.Pavlov) fikricha, insonning kasallanishi, avvalo, o‗ziga xos 

---

---