«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

82 
tashkil qiladi. Ushbu tushunchalarning barchasini ayni vaqtda ham usul (metod), 

ham vosita sifatida qarash mumkin.

Shunday qilib, iqtisodiy geografiya fanining uchta asosiy tushunchasi: 
iqtisodiy rayonlashtirish, hududiy ishlab chiqarish majmualari va energiya ishlab
chiqarish sikllari mashhur olim, geografiya fanlari doktori, professor Nikolay 
Nikolaevich Kolosovskiyga taalluqli. Shuningdek, u transport geografiyasi
bo‘yicha ham katta tadqiqotlar olib borgan. N.N.Kolosovskiy qator shogirdlar 
tayyorlagan. Ular jumlasiga I.M.Mayergoyz, S.N.Ledovskix, V.F.Pavlenko,
I.I.Belousov, T.M.Kalashnikova, M.K.Bandman, A.T.Xrushev, N.N.Kazanskiy va 
boshqalar kiradi. Hatto, Sobiq Ittifoqda ilk bor mintaqaviy iqtisodiyot to‘g‘risida
monografiya yozgan N.N.Nekrasov ham N.N.Kolosovskiy ilmiy rahbarligida 
doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan.
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda, respublikamiz iqtisodiyotini bozor 
munosabatlariga bosqichma-bosqich o‘tkazish sharoitida ishlab chiqarishni
majmualar shaklida hududiy tashkil etish, ularning ijtimoiy va ekologik jihatlariga 
ham e‘tibor berish katta amaliy ahamiyat kasb etadi.
Sobiq shurolar tizimi davrida mamlakatni iqtisodiy rayonlashtirish masalalariga 
katta e‘tibor berildi. Shu maqsaddda, 1921-yilda iqtisodiy rayonlashtirish
komissiyasi tashkil etildi. Bu komissiyaga G.M.Krjinovskiy boshchilik kildi. 
Komissiya ishida I.G.Aleksandrov aktiv ish olib bordi. XX asr 20-yillardagi
iqtisodiy rayonlashtirishning eng muhim prinsiplari quyidagilar edi: 
har bir iqtisodiy rayon yirik hududiy ishlab chiqarish majmuasini tashkil 

etish va u ahamiyatga ega bo‘lgan xo‘jalik tarmoqlariga ixtisoslashuvi

lozim;

rayonlashtirish asosini energetik va iqtisodiy prinsip tashkil etadi; 

har bir iqtisodiy rayon uzining tabiiy va sotsial iqtisodiy sharoitlari hamda 

boshqa imkoniyatlarini hisobga olgan holda, xo‘jalikning malum bir

---

---