Nuraliyeva Xafiza Otayevna, Qodirova Dildora Ergashevna, Fayzullayeva Zamira Raxmatovna

V 
BOB. Ventilyasiya va yoritilganlikning gigiyenik asoslari 
5.1Ventilyasiya va uning gigiyenik ahamiyati 
Ishlab chiqarish ventilyasiyasi (havo almashtirish) sanitariya –texnik 
tadbirlarga kiradi va ishlab chiqarishda mehnat sharoitlarini sog‘lomlashtirishni 
ta‘minlovchi choralar sistemasida etakchi o‗rinlardan biriga ega. Uning yordamida 
ko‗p xollarda optimal yoki yo‗l qo‗yilishi mumkin bo‗lgan mehnat sharoitlarini 
ta‘minlanishiga erishilmoqda. Turar joy va jamoat binolarida havo almashinuvini 
to‗g‗ri tashkillashtirish xonadagi havoning ifloslanishiga qarshi ko‗rashning eng 
asosiy sharoiti hisoblanadi. Bundan tashqari, ventilyasiyaning ahamiyati shundan 
iboratki, u binoni saqlashda va namlik rivojlanishidan ogohlantiradi. 
Ventilyasiya jihozlariga va tizimiga quyida gigigiyenik talablar qo„yiladi: 
-havo harorati va namligini komfort ushlab turish; 
- kuchli va noxush havo harakati tezligiga yo‗l qo‗ymaslik; 
- havodagi turli gaz va bug‗ aralashmalarini va begona hidlarning 
to‗planishidan ogohlantiradi; 
- yil davomida to‗xtovsiz ta‘sir ko‗rsatadi; 
- detallarning kichik gabaritliligini ta‘sirining shovqinsiz sozlash va 
tozalashning engilligi. 
Ventilyasiyaning etarligini baholashda CO
2 
ning miqdorining ortishi bilan 
parallel ravishda metabolizmning gaz va bug‗simon mahsulotlari ammiak, 
oltingugurt vodorodi, indol, merkapton va boshqalarning to‗planishi bilan birga 
boradi. Havoda ularni aniqlash esa birmuncha qiyinchiliklar tug‗diradi. Turar joy 
xonalari va kishilar to‗planadigan boshqa joylar havosida SO
2
miqdori 0,07% dan 
oshmasa, odatda unda havo buzilmaydi. Havoda SO
2 
miqdorining 0,1% oshishi 
xonaning etarlicha shamollatilmaganligini ko‗rsatadi. Xonaga vaqt birligida berish 
zarur bo‗lgan shamollatuvchi havo miqdori bir qancha omillarga - xona xajmiga, 
kishilar soniga, bajariladigan ish turiga, xona havosidagi zararli moddalar 
miqdoriga bog‗liq. 

---

105