Nuraliyeva Xafiza Otayevna, Qodirova Dildora Ergashevna, Fayzullayeva Zamira Raxmatovna

Tropik iqlim - yuqori harorat va yuqori namlik sharoitida organizmdan 
issiqlik ajratilishi qiyinlashadi va organizmning qizishiga sabab bo‗ladi. 
Qutb iqlimi - past harorat, yuqori darajadagi nisbiy namlik, qutb tuni davrida 
quyosh radiatsiyasining bo‗lmasligi bilan farqlanadi. Qutb tuni odamni ruhiy 
siqilish, dilxiralikka olib keladi, uyqusizlikka sabab bo‗ladi, natijada asab 
sistemasini zo‗riqtiradi. Qutb kunlari esa faoliyat oshadi, kayfiyat yaxshilanadi. 
Iqlim sharoitlari va ob-havoning o‗zgarishi alohida fasllarga bog‗liq bo‗lgan 
kasalliklarning qaytalanishi va zo‗riqishiga sabab bo‗lib, bemorning holati 
yomonlashishi mumkin. Shunday kasalliklarga misol qilib, fasllarga bog‗liq 
bo‗lgan yuqori nafas yo‗llarining shamollash holatlari, sil kasalligi, revmatizm, 
o‗tkir diffuzli nefrit kabilarni keltirish mumkin. 
Havo frontlari (siklonlar)ning ma‘lum bir geografik hududga kirib kelishi 
bilan bog‗liq bo‗lgan ob-havoning keskin o‗zgarishlari natijasida gipertoniyaga 

---

167 
uchragan kasallarda gipertonik krizlar, bosh miya va yurak-tomir ateroskleroziga 
uchragan bemorlarning ahvoli keskin yomonlashishi natijasida xunuk 
oqibatlarning kelib chiqishi mumkinligi bizga ma‘lum, 70% gacha bo‗ladigan 
kritik vaziyatlar (stenokardiya, miokard infarkti, gipertonik kriz) havo frontining 
o‗tishiga to‗g‗ri keladi.
Quyosh aktivligi bilan bog‗liq bo‗lgan qonuniyatlarni 1930-yilda professor 
Chijevskiy chuqur tahlil qilib shunday degan edi: "quyosh faclligi yillarida kasal 
organizmni, muayyan muvozanatdan chiqqan holda ko‗rishimiz mumkin, bunday 
organizm uchun tashqaridan beriladigan bitta impuls ham etarli, bu holda izdan 
chiqqan organizmning ahvoli keskin murakkablashishi va oqim kuzatilishi 
mumkin, bunday impulslarga meteorologik va geodinamik omillarning o‗zgarishi 
kiradi. 
Odam organizmiga iqlim va ob-havoning ta‘sirini baholash bilan bir qatorda 
quyosh aktivligi bilan bog‗liq bo‗lgan omilni yoddan chiqarmaslik kerak. Iqlim va 
ob-havo bilan bog‗liq bo‗lgan omillarni organizmga ta‘sir etuvchi termodinamik 
omil, ya‘ni harorat, namlik, havo bosimi va shamolning ta‘siri deb tushuntirish 
mumkin. Biroq tabiatda quyosh aktivligi bilan bog‗liq bo‗lgan boshqa omil ham 
mavjud. Bu quyosh sathida ro‗y beradigan portlashlar natijasida quyosh sathidan 
atrof-muhitga 
tarqaladigan 
katta 
hajmdagi 
korpuskulyar 
radiatsiya 
va 
elektromagnit to‗lqinlardir. Bunday sharoitda meteorologik omillardan farqli 
o‗laroq elektromagnit maydonlari er yuzasining barcha joylarida bir vaqtda 
kuzatiladi, lekin turli kengliklarda fasl yoki kunning turli vaqtlarida uning kuchi bir 
xil bo‗lmasligi mumkin.