Нурмат сабуров, шаҳзод сайдуллаев

Тегишли адабиётлар ва мавжуд амалиётни таҳлил қилиш орқали юридик коллизияларни бартараф этишнинг қуйидаги услубларини кўрсатиб ўтиш жоиз:

• 
  зиддиятли ҳужжатлар ўрнига янги норматив актни қабул қилиш;
  
• 
  зиддиятли ҳужжатлардан биттасини бекор қилиш;
  
• 
  жорий ҳужжатга ўзгартириш ва аниқлик киритиш;
  
• 
  коллизион норма ва тамойилларни ишлаб чиқиш;
  
• 
  коллизион ҳолатларда юзага келадиган баҳсларни кўриб чиқишнинг суд тартибини ўрнатиш (Конституциявий, ҳакамлик, хўжалик ва бошқа судлар);
  
• 
  ҳуқуқ нормалари ўртасидаги зиддиятларни бартараф этиш мақсадида мазкур нормаларни суд томонидан шарҳланиши;
  
• 
  ҳуқуқ нормаларини уйғунлаштириш ва қонунчиликни тизимлаштириш;
  
• 
  тегишли зиддиятли ҳужжат юзасидан суд ёки маъмурий тартибда шикоят қилиш;
  
• 
  келишув ва муросага келтирувчи тартибларни жорий этиш;
  
• 
  тегишли ҳуқуқ субъектларининг қатъий конституциявий-қонуний ҳамда белгилаб қўйилган ваколатлар доирасида фаолият юритишини таъминлаш;
  
• 
  қабул қилинаётган ҳужжатларни олдиндан манфаатдор томонлар билан келишиш ва юридик экспертизадан ўтказиш;
  
• 
  ҳуқуқ ижодкорлиги субъектлари томонидан ўзлари қабул қилган ҳужжатларни вақти-вақти билан инвентаризация қилиб бориш;
  
• 
  норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг самарадорлигини таҳлил қилиб бориш;
  
• 
  норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг қўлланилиши натижасида келиб чиқиши мумкин бўлган конфликтли ҳолатларни олдиндан кўра олиш кўникмаларини шакллантириш ва бошқалар.
  

91.ҲУҚУҚ НОРМАЛАРИНИ ШАРҲЛАШ ТУШУНЧАСИ ВА ТУРЛАРИ


Ҳуқуқ нормаларини шарҳлаш – бу ҳуқуқ нормаларининг мазмуни, мақсади ва моҳиятини аниқлаш ва тушунтиришга йўналтирилган (қаратилган) фаолият.
Шарҳлаш – муайян фаолият, жараён (ақлий-иродавий, ташкилий) бўлиб, у муайян муддатда амалга ошади. У ўз ичига иккита мустақил жиҳатни, яъни англаб олиш (ўзи учун) ва тушунтириш (бошқалар учун)ни қамраб олади.
Шарҳлашнинг бошқа турларидан фарқли равишда ҳуқуқ нормаларини шарҳлаш махсус фаолият бўлиб, у қуйидаги бир қатор жиҳатлар билан тавсифланади:
биринчидан, мазкур фаолият натижасида ҳар қандай ёзма манбаларнинг эмас, балки ҳуқуқий ҳужжатларнинг, яъни ҳуқуқ нормаларининг мазмун моҳияти шарҳланади;
иккинчидан, ҳуқуқ нормаларини шарҳлаш ўз олдига ҳуқуқий кўрсатмаларни тадбиқ этишни мақсад қилиб қўйган ҳолда ҳуқуқий тартибга солишнинг зарурий шарти сифатида майдонга чиқади;
учинчидан, қонунда белгиланган ҳолларда мазкур фаолият ваколатли давлат органлари томонидан амалга оширилади;
тўртинчидан, шарҳлаш натижалари, агар уларга мажбурийлик туси бериладиган бўлса, махсус ҳуқуқий (шарҳлаш) ҳужжатлари билан мустаҳкамлаб қўйилади.