O bobojonov k. Jumaniyozov

Aksiyadorlik jamiyati - ishlab chiqarish fondlari aksiyadorlarning 
aksiyalarni sotib olish yo’li bilan kushgan ulushlari hisobiga tashqil 
434

---

topadigan korxonadir. Aksiyalarni chiqarish va sotish orkali individual 
(yakka) kapitallar birlashadi. AJ foydasi uni qatnashchilari o’rtasida olgan 
aksiyalarining summalariga mos ravishda taksimlanadi. AJ nizom asosida 
tashqil topadi va faoliyat yuritadi, davlat ro’yxatidan o’tganidan boshlab 
esa, yuridik shaxs xuquqiga ega bo’ladi.
Analitik hisob - ma’lum bir qo’rsatkich, mablag’, jarayon natijasida 
sodir bo’lgan xodisalarni maydalab, aloxida pul, kerak bo’lgan xollarda 
esa, boshqa o’lchov birliklari ko’rinishida hisobga olib borish.
Arbitraj (fr. arbitrage) - tomonlarning arbitrga murojaati bilan 
kelishmovchilikni xal qilish yo’li. Arbitraj xo’jalik hisobidagi shartnoma 
va reja, intizom va koidalarni mustaxkamlash imkonini beradi. Arbitraj 
davlat, xususiy, jamoa va aksiyador, qushma korxonalar, tashkilot va 
muassasalar o’rtasidagi kelishmovchiliklarni xal etib beradi. 
Asosiy vositalar - ishlab chiqarish va noishlab chiqarishga taalluqli 
mehnat vositalari (binolar, imoratlar, mashinalar, dastgoxlar va x.k.)
Asosiy vositalarning boshlang’ich qiymati - asosiy vositaning 
xo’jalikka qabul qilingandagi qiymati. Bu qiymat asosiy vositani sotib 
olish yuzasidan haqiqiy xarajat summasi, ya’ni ularni xarid qilish, 
keltirish, o’rnatish, umuman, foydalanish xolatiga keltirish bilan bog’liq 
bo’lgan xarajatlar yig’indisi va bino, imorat hamda qurilmalarni xo’jalik 
usulida qurish xarajatlari bo’yicha aniqlanadi.
Asosiy vositalarning eskirishi - assosiy vositalar boshlang’ich 
qiymatining ishlab chiqarish jarayonida (jismoniy) eskirishi yoki asosiy 
vositaning texnologik eskirishi va mehnat unumdorligi o’sishi natijasida 
ular qiymatining pasayishi.