О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov

Topshiriqlarga javob yozing va javobingizni tekshirib ko'ring:
1. Orqa miya kasalliklari va ular sabablarini juftlab yozing: A - nevrit, В - nevralgiya, 
D - radikulit, E - poliomiyelit; 1 - orqa miyaning bel va dumg‘aza qismidan 
chiqadigan nervlarming siqilib qolishi, 2 orqa miya harakatlantiruvchi neyronlari- 
ning virusli kasalligi, 3 - sezuvchi nerv tolalaiining zararlanishi, 4 - harakatlanuvchi 
nervlarning zararlanishi.
2. Bosh miya kasalliklari va ularning sabablarini juftlab yozing: A - ateroskleroz, 
В - gipertoniya, D - miya chayqalishi, E - mikrosefaliya: 1 - homiladorlik davrida 
onaning yuqumli kasalliklar bilan og'rishi; 2 - qon tomiri nayining torayishi.
3 - qattiq qo‘rqish yoki kuchli og‘riq ta’sirida hushdan ketish, 4 - qon bosimining 
ko'tarilishi:
0 ‘ylab javob bering:
Shifokor bosh aylanishi va ko‘ngil aynishidan shikoyat qilayotgan bemorni tekshirib, 
unda bosh miya chayqalishi kasalligini aniqladi. Nima sababdan bosh miya boshqa 
organlarga nisbatan qattiqroq jarohatlanadi?
137

---

6-laboratoriya mashg‘uloti
Tizza refleksi hosil bo‘lishini kuzatish.
Kerakli jihozlar va asboblar: orqa miyaning tuzilishi, tizza refleksining hosil 
bo'lishini ko‘rsatuvchi rasmli jadvallar, rezina bolg‘acha.
Ishning borishi:
Tushuntirish. Tizza refleksi barcha sog‘lom odamlarda kuzatiladi. Nerv kasal- 
liklarida tizza refleksining hosil bolishi buzilishi mumkin. Shifokorlar tizza 
refleksini tekshirish orqali orqa miya funksiyasini bilib olishadi (71-rasm).
2
71-rasm. Tizza refleksining hosil bo'lishi: 1 -  tizza payidagi retseptorlar, 2 -  sezuvchi 
neyron, 3 -  harakatlantiruvchi neyron, 4 -  harakadantimvchi neyron aksoni,
5 muskul Iardagi harakatlantiruvchi neyronning nerv uchlari, 6 orqa miya oq moddasi,
7 - orqa miyaning kulrang moddasi.
1. Tekshiriluvchi stulga o‘tirib, bir oyog'ini ikkinchisi ustiga qo‘yib oladi.
2. Rezina bolg'acha yoki kaft qirrasi bilan tizza qopqog'i payi pastki uchiga sekin 
uriladi. Bunda paydagi sezuvchi nervda paydo bo‘lgan qo‘zg‘alish orqa miyaga, 
undan harakatlantiruvchi nerv orqali oldingi son muskullariga uzatiladi. Mus­
kullar qisqarib, oyoqni tizzadan ko‘taradi, ya’ni tizza refleksi sodir boladi.
3. 0 ‘quvchilar o‘z kuzatishlarini yozib, tizza refleksi sxemasini chizib olishadi.

---