О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov

Ta’m bilish organi. Ta’m bilish organi og‘iz bo‘shlig‘ida joylashgan ta’m 
bilish so‘rg‘ichlaridan iborat (92-rasm). Ta’m bilish so‘rg‘ichlari bir-biriga taqalib
91-rasm. Hid bilish analizatori: 1 -  burun 
92-rasm. Ta’m bilish so‘rg‘ichlari:
bo‘ shlig‘i, 2 -  hidlash piyozchasi, 3 -  hid 
1 -  bez, 2 -  nervlar, 3 -  bez suyuqligi
bilish zonasi, 4 -  tayanch hujayralar, 
yo'li, 4 -  ta’m bilish retseptorlari,
5 -  retseptor hujayralar, 6 -  kiprikchalar, 
5 -  egatsimon so‘rg‘ich, 6 -  qo‘ziqorin-
7 
- shilimshiq parda. 
simon so‘rg‘ich, 7 - taktil so‘rg‘ich.
172

---

turadigan ellipssimon ta’m bilish retseptor hujayralari va tayanch hujayralardan 
iborat. So‘rg‘ichlar tilning uchi, ikki yoni va keyingi qismida, halqum devori va 
yumshoq tanglayda ko‘p bo‘ladi.
Tilning oldingi qismi asosida joylashgan so'rg'ichlar shirin, orqa qismi - achchiq, 
ikki yoni - nordon, oldingi uchi - sho‘r ta’mdan qo‘zg‘aladi (93-rasm). Suvda 
yoki soclakda erigan moddalar ta’sirida ta’m bilish retseptorlarinmg qo‘zg‘alishi 
yuz beradi. Ularning ta’sirlanishi tufayli ta’m sezish tuyg‘usi kuchayadi. Suvda 
erimaydigan modda ta’msiz tuyuladi. Ta’m bilishda issiq yoki sovuq uncha katta 
ahamiyatga ega emas Juda issiq yoki sovuq ovqatnmg ta’mi yaxshi sezilmaydi. 
Biroz sovitilgan ovqat mazali bo'ladi. Ovqatning harorati 15-30° С bo'lganida 
ta’mi yaxshi bilinadi.
93-rasm. Tilda ta’m bilish so‘rg‘ichlarining joylashishi (so‘rg‘ichlar oqish rangda ajratib 
ko‘rsatilgan: 1 -  shirin, 2 -  achchiq, 3 -  nordon, 4 -  sho‘r.