О. Рамазонов, О. Юсупбеков тупрокшунослик ва дехкончилик олий ÿtçye юртлари учун дарслик


Download 7.93 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/139
Sana28.10.2023
Hajmi7.93 Mb.
#1729405
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   139
Bog'liq
Тупрокшунослик-ва-дехкончилик.Рамазонов-О

дала, ем-хашак
ва 
махсус алмаш­
лаб экишга
булинади.
Дала алмашлаб экиш
таркибида 50% ва ундан ор- 
тик майдонини донли, катор ораларига ишлов берила- 
диган аосий экинлар эгаллайди.
Ем-хашак алмашлаб экиш
(ферма олди, яйлов ва 
пичанзор) чорвачилик билан шугулланадиган фермер, 
жамоа хужаликларида кулланилади.
Махсус алмашлаб экишда
махсус агротехника талаб 
килинадиган экинлар назарда тутилади, сугориладиган, 
нам етарли минтакаларда кулланилади. Унинг сабза- 
вот ва полиз, каноп, гуза-беда, тамаки, шоли алмаш­
лаб экиш турлари мавжуд.
Атмашлаб экишни лойихалаш хужаликнинг махсу- 
лот етиштириш режаси тупрок-иьушм шароитини ино- 
батга олган холда амалга оширилади. Хужалик худуди- 
даги ерларнинг карталари, афокимё картофаммалари 
асосида агроишлаб чикариш гурухларига ажратилади 
ва бахоланади. Амалга оширилиши лозим булган мели- 
орагив тадбирлар, тупрокни эрозиядан, атроф-мухитни 
ифлосланишдан саклаш, табиий яйловлар хисобга олин- 
ган холда экин майдонларнинг таркиби аникланади. 
Алмашлаб экиш таркибига кирган экинларни алохида 
далаларга жойлаштириш, уларнинг навбатма-навбат эки- 
лишини белгилашда илмий-текшириш, тажриба муас- 
сасаларнинг мазкур минтака тупрок-иклим шароитига 
ишлаб чиккан хулосалари ва тавсияларидан фойдала- 
нилади. Хар бир экиндан мулжалдаги хосилни олиш 
учун амалга оширилиши зарур булган афотехник тад­
бирлар белгиланади.
123


ДЕХКОНЧИЛИК
Алмашлаб экиш лойихаси фермер хужалиги аъзола- 
ри, жамоа хужалиги мутахассислари томонидан мухо- 
кама килингач хар бир дала ва алмашлаб экишнинг 
чегараси курсатилади. Шувдан сунг хар бир алмашлаб 
экиш буйича утиш даврига мулжалланган ротация жад- 
вали тузилади, экинларнинг улар учун белгиланган да- 
лаларда экилиши назорат килинади.
Алмашлаб экиш самарадорлиги бир алмашлаб экиш- 
дан олинган айрим экинлар хосилдорлиги, ялпи мах- 
сулот шу алмашлаб экишга ухшаши билан таккослаш 
асосида бахоланади. Масалан, гуза—беда—бугдой ал­
машлаб экишнинг бир плани (3:1:2), иккинчи плани 
(3:1:4) билан таккосланади.
Алмашлаб экишни бахолашнинг иккинчи курсатги- 
чи — махсулотнинг киймати, таннархи, харажатлар мик,- 
дори, соф даромад ва бошк,алардан иборат. Бундан 
ташкари, алмашлаб экишнинг тупрок эрозиясига ва 
унумдорлигига таъсири куп йиллик агрокимё картог- 
раммаларини (алмашлаб экишдан олдин ва кейин) со- 
лиштириш, хосилдорликни йилдан-йилга ортиб боришга 
асосланиб амалга оширилади.

Download 7.93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   139




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling