O xoshimov, S. Saidaxmedov

Bo‘ysunilgan rostlash tizimli tiristorli elektr yuritma. Tashqi tezlik konturli va ichki yakor toki konturli tiristorli yuritma tuzilish sxemasi 6.15-rasmda keltirilgan, bu holda
‹î›=const deb qabul qilingan. Boshqariluvchi obyekt uchta ketma- ket ulangan guruhdan iborat, bular;
K
Tiristorli o‘zgartgich W2 (P) — ,_T P + ₁
1
Motoming yakor zanjiri yp (P)' p $p p+ ₁)
Yuritmaning mexanik qismi Wg (P) =
Ichki kontur tok rostlagichi RT — AA, tiristorli o‘zgartkich ^{TO‘, yakor zanjiri va uzatish koeffitsiyenti k}T ^{ga teng bo‘1gan tok} bo‘yicha teskari bog‘lanish bilan o‘rab olingan. Ko‘pchilik hollarda motor E.YU.K ni ichki konturga ta’sirini hisobga olmaydi, chunki E.YU.K tokning o‘zgarish tezligiga qaraganda ancha sekin o‘zgaradi. Kerak bo‘lgan holda E.YU.K ni ta’sirini qoplaydigan signal tok rostlagichiga tok bo‘yicha teskari bog‘lanish signaliga parallel holda berilgan.
EYUKni ta’sirini hisobga olmagan holda ochiq tok konturining uzatish funksiyasi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:


kg kg
^{WT (P)' W TP}( ) l + pT , fi,q (1 + pT ) ^{(6 87)}

6.15-rasm. Bo‘ysunuvchan rostlanishli tiristorli elektr yuritmaning tuzilish sxemasi.

Ty qiymatni qoplanmaydigan vaqt doimiyligi T ga tenglashtirib (16) ifodani ochiq kontuming optimal uzatish funksiyasi (6.84) ga tenglashtirib olingan ifodadan tok rostlagichi A ning uzatish funksiyasini aniqlaymiz.

_{TP( ) '} (6.88)
Shunday qilib, tok konturi proporsional — integral rostlagich (PI — rostlagich) bilan optimallashtiriladi, optimallashgan tok konturi o‘z ichiga boshqaruvchi obyektning guruhi, tok xabarchisini va tok rostlagichini oladi. Ochiq kontuming uzatish funksiyasi quyidagi ko‘rinishda yoziladi:

TZR ( ) _{' RT(}
(6.89)

Bu yerda ichki tok konturi vaqt doimiyligi 2T* ga teng inersiyali guruh deb qaraladi.
Qoplanmaydigan vaqt doimiyligi T'* ni 2 T> ga teng deb qabul etib va konturni (6.84) ifodaga muvofiq optimallashtirish va bu yerdaT* ni T'* bilan almashtirsak quyidagi tenglikni olamiz:


kz (1+ pTy) pT c 2 pT p{1 + pTp)

bu yerdan:
(6.90)
Tezlik rostlagichi — proporsional (P) rostlagich. lkki kara ^inte₈rallovchi tizim uchun (6.89) tenglamaga muvofiq simmetrik ^Obtlmum ga ^{sozlangan tezlik rostlagichi (6.84) ifodaga teng}lashtirib T'*= 2 T*ga teng holda:


W _TZR' (6.91)

Proporsional tashkil etuvchisi P — rostlagich bilan birgalikda ^texnik ^{optimumga sozlangan tizimni tashkil etadi. Ichki kontur tlZât} ish ^{funksiyasi tok konturini texnik optimumga sozlangan kOf t}tur ^{bilan mos tushadi. (6.87) va (6.90) ifodalar boshqarish obye}ktining parametrlari o‘zgarmas bo‘lganda kuchga ega. ^Amaliyotda bu parametrlari ko‘pchiligi vaqt o‘tishi bilan ^O‘Zgaradi yoki yuritmani ish rejimiga qarab o‘zgaradi, induktivlik ^mâgnit ^{zanjirining to‘yinishiga qarab o‘zgaradi.}

Ko‘rsatilgan parametrlar o‘rtacha qiymati 55% atrofida
^o‘zgaradi va bu holda optimal sozlashdagi og‘ish ko‘p bo‘lmaydi.

Savol va topshiriqlar

1. 
   Elektromexanik tizimlarda o‘tkinchi jarayonlarni hisob- ^lâshning ^{ahamiyatini so‘zlab bering.}
   
2. 
   O‘tkinchi jarayon davomiyligiga va xarakteriga qanday ^zveno lar ta’sir ko‘rsatadi†
   
3. 
   Mexanik o‘tkinchi jarayon deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Mexanik o‘tkinchi jarayonda dvigatelning toki qanday
   

^£tflİqlanadi?

5. 
   Mexanik o‘tkinchi jarayonda dvigatelning burchak tezligi
   

Vâ ^momenti qanday aniqlanadi†

6. 
   Dvigatelning yakor zanjiriga qarshilik kiritilganda o‘tkin-
   

Chİ jarayon qanday hisoblanadi†

7. 
   Dvigatelni ishga tushirish vaqti qanday aniqlanadi†
   
8. 
   Dvigatelni tormozlash vaqti qanday aniqlanadi?
   
9. 
   Elektromexanik o‘tkinchi jarayon deganda nimani tushu- nasiz?
   
10. 
    Bog‘lanishlarni chiziqlashtirish maqsadida elektromexa- nik o‘tkinchi jarayonlarni hisoblash uchun qanday joizliklar qabul qilinadi?
    
11. 
    Mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigatelining
    

differensial tenglamasini yozib bering.

12. 
    Dvigatelni to‘g‘ridan-to‘g‘ri tarmoqqa ulab ishga tushi- rishda elektromexanik o‘tkinchi jarayon qanday ko‘rinishga ega bo‘ladi?