O' zbekiston respublikasi oli y va o r t a maxsus ta'lim vazirlig I abu rayhon beruniy n o m ida g I

1.3. H isoblash majmualari va kompyuter tizimlari 
xususiyatlari va parametrlari

---

Hisoblash majmualari va kompyuter tizim larining asosiy parametrlari b o ’lib, 
ulaming unumdorligi, samaradorligi, so’rovlarga javob berish vaqti, puxtaligi va bahosi 
hisoblanadi.
Kompyuter tizimining yoki hisoblash m ajm uasining samaradorligi tizim ning 
ishchan holatda qancha vaqt tura olishi va bajaradigan vazifasi bo’yicha qanchalik 
foydalana olinishi bilan aniqlanadi.
Samaradorlik mezoni bo’lib uning unumdorligining bahosiga nisbati hisoblanadi.
E = W /C 
(1)
Bu yerda: E - samaradorlik, W - unumdorlik, C - bahosi.
KT va HMlaming unumdorligi quyidagicha aniqlanadi:
W R = W o - K N 
(2)
W o - KT yoki HM idéal puxtalikdagi unumdorlik,
KN - texnik foydalanish koeffitsienti.
E= K„ W J C
U holda,
E = W 0 KN/C
(3)
Unumdorlik tizimning hisoblash quvvati hisoblanib, u birlik vaqt ichida tizim ning 
yoki majmuaning qancha hisoblash ishlarini bajara olishini ko’rsatadi. U num dorlikni 
ikki usul bilan aniqlash mumkin [1,8]:
1) T vaqt ichida tizim n-ta topshiriqni bajaradi deb hisoblasak, u holda T v a q t 
ichida tizimning unumdorligi
W=n/T 
(4)
Unumdorlik W , birlik T vaqt ichida tizimda yoki m ajm uada yechiladigan m asalalar 
soni bilan baholanadi.
2) W - unumdorlikni hisoblashning ikkinchi usuli, m asalalam i yechish tugallangan vaqt 
oraliqlarining o'rtacha qiymati orqali aniqlanadi. B unday holda T vaqt davom ida 
masalalami yechish t ¡ ,... ,r„ ni tugallanishi vaqtlar o ralig 'id a rasmiylashtiriladi.
Bu oraliqning o ’rtacha qiymati

---

tizimning unum dorligi va chiqishidagi masalalar oqimi intensivligi orqali aniqlanadi.
W =1/
t
(6)
Agar T vaqt o ralig'ining boshlanishi va oxiri, masalani qayta ishlashni tugallash 
vaqti bilan mos tushsa, unumdorlikni baholashdagi (4) va (6) formulalar o ’zaro mos 
tushadi.