O zbekiston respublikasi so g L iq n I saqlash
Download 2.12 Mb. Pdf ko'rish
|
Anatomiya 1 jild
- Bu sahifa navigatsiya:
- 13 - 16 o ‘g‘il bolalar 12 -1 5 qiz bolalar 0 ‘smirlik davri 17 -2 1 yigitlar 16 -2 0 qizlar Postnatal taraqqiyot
Yangi tug‘ilgan chaqaloq
1 - 1 0 kun Emizikli davr 10 kundan - 1 yoshgacha Erta bolalik davri 1 - 3 yoshlar Bolalikning 1 davri 3 - 7 yoshiar Bolalikning 2 davri 8 - 1 2 o‘g‘il bolalar 8 - 1 1 qiz bolalar Balog‘at davri 13 - 16 o ‘g‘il bolalar 12 -1 5 qiz bolalar 0 ‘smirlik davri 17 -2 1 yigitlar 16 -2 0 qizlar Postnatal taraqqiyot Bola tug‘ilganidan so‘ng yangi tug‘ilgan chaqaloq davri bosh- lanadi. Yangi tug‘ilgan chaqaloq yetilgan va yetilmagan bo ‘ladi. Agar chaqaloqning tana og'irligi 2500 g dan ko‘p, tana uzunligi 16 2? йУ # 2 45 sm dan katta bo ‘lsa, u yetilgan; tana og‘irligi 2500 g kam b o ‘lsa yetilmagan bo ‘ladi. Yangi tug‘ilgan chaqaloqning boshi katta va yumoloq, bo ‘yini va ko‘krak qafasi qisqa, qomi uzun, oyog‘i kalta va qo‘li uzun va ko‘krak qafasi bochkasimon shaklda b o ‘ladi. Emizikli davrda bola tez o ‘sadi. Bu davrda uning og‘rligi 3 marta, b o ‘yining uzunligi esa 1,5 marta kattalashadi. 6 oydan boshlab sut tishlari chiqa boshlaydi. Bola 6 oylikda emaklab, davr oxirida yura boshlaydi. Birinchi yil davomida b a ’zi a ’zo va tizimlar (harakat- tayanch, ovqat hazm qilish va nafas olish) tez o ‘sadi. Erta bolalik davrida barcha sut tishlari chiqib b o ‘ladi. 2-3 yoshlarda bola bo‘yiga sezilarli o‘sadi. Bosh miyaning tez o ‘sishi munosabati bilan aqlan tez rivojlanadi. Bolalikning I davrida 6 yoshdan boshlab birinchi doimiy tishlar (birinchi katta oziq tish va pastki ja g ‘ning medial kurak tishi) paydo bo ‘ladi. Erta bolalik va bolalikning I davrlarida o ‘g ‘il va qiz bolalar tana o ‘lchamlari va shakli jihatidan bir birlaridan farq qilmaydi. Bolalikning II davrida (qizlarda 8 - 1 1 , o‘g ‘il bolalarda 8 - 1 2 yoshlarda) tana shakli va o ‘lchamlarida jinsiy farq bilina boshlaydi. Bu davrda tananing bo ‘yiga o ‘sishi qiz bolalarda o ‘g‘il bolalarga nisbatan yuqori b o ‘ladi, chunki qiz bolalaming jinsiy yetilishi o ‘rtacha ikki yil oldinroq boshlanadi. 8-9 yoshlarda qiz bolalaming chanog ‘ i kengayib, soni yumaloqlashadi va moy bezlarining sekretsi- yasi oshadi. Qiz bolalaming jinsiy gormonlarini ishlab chiqarilishini kuchayishi ikkilamchi jinsiy belgilaming taraqqiyotiga olib keladi. Ularda dastlab sut bezlari, so‘ngra qov va qo‘ltiq osti sohalarida tuklar paydo bo ‘ladi. 0 ‘g ‘il bolalaming jinsiy taraqqiyoti biroz kechroq boshlanadi. 1 0 - 1 1 yoshlarda ulaming hiqildog‘i, moyagi va yorg‘og‘i o ‘sa boshlaydi. Davr oxirida esa erlik oloti o‘sadi. Balog‘at davrida (qizlarda 12-15, o ‘g ‘il bolalarda 13-16 yosh) ikkilamchi jinsiy belgilar kuchayib, jinsiy a ’zolar o ‘sishi tezlashadi. Qizlarda sut bezlari kattalashib, qov va qo‘ltiq osti sohalarida tuklar quyqlashib, jinsiy a ’zolar kattalashadi va hayz ko‘rish boshlanadi. Balog‘at davrida o ‘g ‘il bolalaming jinsiy taraqqiyoti nisbatan tez o ‘tadi. 13 yoshlarda ulaming tovushi o ‘zgarib, qov sohasida, 14 yoshlarda esa qo‘ltiq sohasida tuklar paydo b o ‘ladi. M oyak va erlik olati kattalashib, yorg‘oq terisida pigment ko ‘payadi. 15-16 yoshlarda yuzida soqol va m o‘ylab paydo bo ‘lib, jinsiy a ’zolar yanada kattalashadi va birinchi eyakulatsiya ro ‘y beradi. 0 ‘smirlik davrida (qizlarda 16-20, o ‘g ‘il bolalarda 17-21 yosh) organizmning taraqqiyoti va o ‘sishi tugallanadi. Barcha a ’zo va tizimlar o ‘zining morfofunksional yetuklik darajasiga yetadi. Jinsiy a ’zolar tizimi taraqqiyoti tugallanib, reproduktiv faoliyat yetiladi. Oxirgi 100 yil davomida bolalar va o ‘smirlarning jism oniy hamda fiziologik taraqqiyoti tezlashganiligi (akseleratsiya) ko‘zga tashlanadi. Hozirgi davrda yangi tug‘ilgan chaqaloqlaming bo ‘ у ini uzunligi 1,5-2 sm, massasi 100 - 300 g oshgan. Bir yoshli bolalar b o ‘yining uzinligi XIX asrdagi tengdoshlaridan 5 sm uzun bo ‘Isa, 1,5-2 kg og‘irdir. So‘nggi 100 yil davomida maktab yoshigacha bo ‘lgan bolalaming bo ‘yi 10 - 12 sm kattalashgan bo ‘lsa, maktab yoshidagi bolalarda 10 - 15 sm o ‘sadi. Akseleratsiya butun organizmni qamrab olib, tana olchamlari, suyaklar va a ’zolaming o‘sishi, jinsiy taraqqiyotda ko ‘rinadi. Hozirgi o ‘smirlaming jinsiy taraqqiyoti ikki yil oldinroq ro ‘y beradi. Erkaklarda akseleratsiya ayollarga nisbatan kuchli. Download 2.12 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling