Obodonlashtirish va transport

Velosiped yo 'laklari
Shaham ing bosh rejasini ishlashda velosiped yo lkalari ham 
inobatga 
olinishi 
lozim. 
Bu 
elem ent, 
ayniqsa, 
sharq 
m am lakatlarining 
shaharlarida 
ko'proq 
uchraydi. 
Veiosiped 
yo'laklari ko'chaning qatnov qismi bilan piyodalar yo'laklarining 
orasida, ya’ni trotuar bilan ko'kalam zor himoya polosa oralig'ida 
joylashadi.
Velosiped 
uchun yo'laklar istirohat bog'lariga, stadion va 
boshqa turdagi sport majmualariga, plyaj, ko'tgazm a. sanoat 
zonalariga, shahar oldi dam olish maskanlarign olib boruvchi 
ko‘cha va yo'llarda loyihalanadi.
Velosiped yo'laklarining eni bir qator harakatlanish uchun 
kamida 1,5 m, ikki qator harakat uchun esa kamida 2,5 m ni 
tashkil etadi.
Bunday 
yo'laklam ing 
o'tkazish 
qobiliyati 
bir 
qator 
harak itlanishda bir soatda 300 velosipedni tashkil etadi. Velosiped 
yo'laklari piyodalar yo'lkasidan 1,2 m, ko'chaning qatnov qismidan 
esa 0,8 m kenglikdagi butazorlar yordamida ajratiladi
Velosiped yo'laklarida bo'ylam a qiyalik 0.4—5 %ni tashkil 
etadi.
100

---

K o'ndalang qiyalik esa 1,5—2,5 %.
Tramvay yo ‘llari
Tramvay yo'ilari ko'cha qatnov qismining markazida yoki 
chekkasidan o'tkaziladi. Tramvay yo'llarining eni bekatlarsiz 7 m 
ni, bekat bilan birgalikda 10 m ni tashkil etadi.
Tramvay yo'ilari inshootlarga nisbatan quyidagi masofalarda 
joylashtirilishi zarur:
— turarjoy binolaridan 20 m;
— noturar joy binolaridan 2,8 m;
— daraxtlardan 5 m;
— butazorlardan 1,5 m.
Tramvay yo'llarini alohida yo'laklarda loyihalash zarur.
Ajratish polosalari
Ajratish polosalari ham tramvay yo'ilari kabi ko'cha qatnov 
qismining markazida yoki yonida joylashtiriladi.
Ajratish 
polosalari 
aw alom bor, 
xavfsizlikni 
ta’minlash 
maqsadida, qolaversa, ekologik, badiiy-estetik nuqtayi nazardan 
ahamiyatli bo'lib, ko'chaning ajralmas kompozitsion elementi 
hisoblanadi (havoni tozalaydi, shovqindan himoya qiladi...). 
Ajratish 
polosalarining 
piyodalar 
yo'lkalar 
bo'ylab 
qurilishi 
ko'chaga chiroy bag'ishlab, ekologiyani 
yaxshilaydi, bundan 
tashqari, 
ko'cha atrofidagi uylami va piyodalami transport 
shovqinidan himoyalaydL
K o'chalarda ajratish polosalarining eni 2,0^-8,0 m ni tashkil 
etadi.
Qarama-qarshi yo‘nalishdagi transport harakatini himoyalash 
maqsadida ajratish polosalari qo'yiladi.
Ajratish polosalari piyodalar yo'laklari va qatnov qismi orasida 
kamida 2 m bo'lishi lozim.
Qarama-qarshi 
yo'nalishdagi 
harakatni 
ajratish 
uchun 
markaziy ajratuvchi polosalar o'm atiladi. Markaziy ajratuvchi 
polosalar harakat xavfsizligini ta ’minlash bilan, harakat tezligini 
oshirishga 
imkon 
berib, 
transport 
va 
piyodalar 
harakatini 
tartiblashtirishda ahamiyatlidir. Tezkor yo'llarda ularning eni 6 m, 
harakati uzluksiz magistrallarda va yuk transporti harakati uchun 
yo'llarda 4 mni tashkil etadi.
Markaziy ajratuvchi polosalar, qatnov qismi juda keng bo'lgan 
shahar magistrallarida piyodalar uchun kutish orolchalari vazifasini 
bajaradi.
Ajratuvchi polosalar qatnov qismidan 15—20 sm baland 
ko'tarilgan bo'lishi kerak.
101

---

Qatnov qismida sun’iy inshootlam i kamaytirish maqsadida 
ko‘priklar, 
estakadalar, 
yo‘1 o'tkazgichlar ustida, 
tonellarda 
markaziy ajratuvchi polosalar o ‘matilmasligi mumkin.
Ajratuvchi polosalaming vazifasi faqatgina qaram a-qarshi 
harakatni ajratish bo'lganda, ularning eni eng kamida 1,2 m 
bo'lishi zarur.
Ajratuvchi polosalarda ekiladigan daraxtlar tarkibi, turi, soni 
shahar joylashgan iqlimiy xususiyatlardan kelib chiqib, shimoliy 
rayonlarda bunday polosalarda vaqtinchalik qorni yig‘ish uchun joy 
ajratiladi.