Ochil sirojov, oybеk sirojov

Globallashuv - iqtisodiyot, ijtimoiy munosabatlar 
va boshqa turli sohalarda milliy davlat chegaralarining 
shaffoflashuv jarayoni.
Davlat – muayyan hududda jamiyat va uning siyosiy 
tizimini tashkil etish usuli, hokimiyatning markaziy 
instituti, jamiyatning siyosiy tashkiloti bo‘lib, ma’lum bir 
hudud va unda yashovchi xalqlarni o‘z ichiga oladi.
Davlatning 
hayotiy 
muhim 
manfaatlari–
O‘zbekiston konstitutsiyaviy tizimi, suvereniteti va 
hududiy yaxlitligini saqlab qolish hamda mustahkamlash; 
ijtimoiy jarayonlarning boshqarilishini ta’minlash va 
milliy munosabatlarni uyg‘unlashtirish; barcha qonunlar 
so‘zsiz ijro etiladigan huquqiy, demokratik davlatning 
mustahkam asosini yaratish; iqtisodiy salohiyatning 
rivojlanishi, mamlakatning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy 
barqarorligini ta’minlash; teng xuquqli va ikki taraflama 
foyda keltiruvchi hamkorlik asosida xalqaro aloqalarning 
samarali tizimini yaxshilash hamda rivojlantirishda 

---

138 
mamlakat har qanday tashqi agressiyani to‘xtatish va 
qaytarish qobiliyatini ta’minlash.
Doimiy milliy manfaatlar - davlatning geosiyosiy 
joylashish o‘rni, an’analari, madaniyati, xalq ruhiyati va 
qadriyatlari, iqtisodiy tuzumi asosida davlatning tarixiy 
rivojlanishi 
jarayonida 
shakllanadigan 
milliy 
manfaatlardir. Bu manfaatlar tashqi va ichki o‘zgarishlari 
bilan o‘zgarib borar ekan, bir vaqtning o‘zida xalqning 
turmush tarzini oldindan belgilagan holda doimiy manfaat 
bo‘lib qoladilar. Tuzum va hokimiyatlar o‘zgaradi, lekin 
tub milliy manfaatlar, jamiyat taraqqiyotining asosiy 
rolini bajarib qoladi. 
Davlat chegarasi – davlatning zaruriy belgilaridan 
biri yoki geosiyosatning muhum kategoriyalaridan biri. 
Davlat hududining boshqa davlat hududi bilan tutash 
chizig‘i.
Deklaratsiya – biror mamlakatning o‘z mustaqilligi 
yoki siyosiy qarashlariga oid pozitsiyasini ifodalovchi 
hukumatlararo bayonnoma va bayonot.
Diplomatiya 
– davlatning tashqi siyosatini 
belgilovchi xalqaro munosabatlarning amaliy usullari va 
amaliyoti. U orqali davlat o‘z tashqi siyosatini amalga 
oshiradi. 
Delimitatsiya (lot. delimitatio — o‘rnatilgan 
chegara) - qo‘shni davlatlarihukumatlari o‘rtasida 
shartnoma bo‘yicha davlat chegarasi o‘tishining umumiy 
yo‘nalishlarini aniqlash va xaritaga tushirishdir. 
Delimitatsiya hujjatlari davlat chegaralarini belgilashni 
keyingi bosqichiga asos bo‘lib xizmat qiladi. Ya’ni 
chegara chiziqlarini joyida o‘tkazish bosqichi.
Demarkatsiya (lat. demarcatio ) – chegaralanish; 
chegaradosh davlatlar o‘rtasida tuzilgan shartnoma va 
bitimlar asosan davlat chegaralarini aniqlash va uni 
joylarda maxsus chegara belgilari bilan belgilash. 
Demorkatsiya chizig‘i- vaqtincha sulh e’lon qilingan 
vaqtda dushman tomonlar qo‘shinlarini ajratib turuvchi 

---

139 
yoki mag‘lub hududini okkupatsiya zonalariga ajratib 
turuvchi hududdir. Demorkatsiya ishlari jarayonida 
topografik suratga olish, joylarda aero suratga olish 
amalga oshiriladi. Shu asosida chegara chizig‘ini keng 
ko‘lamli topografik xaritasi tayyorlanadi.