ODAM GENETIKASIGA DOIR MASALALAR TO‘PLAMI
58
Dalillar populyatsiyaning mazkur avlodida gomozigotalar AA va aa 0,25
chastota bilan, geterozigotalar Aa 0,5 chastota bilan uchraydi. Bu nisbat keyingi
avlodda ham saqlanadi: a retsessiv allelli gameta 0,5 chastota (0,25 aa
gomozigotadan + 0,25 geterozigota Aa dan) bilan, dominant A allelli ham 0,5
chastota (0,25AA gomozigotadan + 0,25Aa geterozigotadan) bilan uchraydi. Agarda
tashqaridan biror bosim bermasak, bu nisbat barcha keyingi avlodlarda o‘zgarishsiz
saqlanib qoladi.
Ma’lumki, aksariyat hollarda populyatsiyada AA va aa gomozigotalar har xil
sonda uchraydilar, masalan, bir populyatsiyada bir genning allellari 0,7 a va 0,3 A
holatda uchraydi, u holda:
Urg‘ochi organizm
Erkak organism
0,3 A
0,7 a
0,3 A
0,09 AA
0,21 Aa
0,7 a
0,21 Aa
0,49 aa
Sunday qilib, avlodda har 100 ta zigotaning 9 tasi AA gomozigotali; 49 tasi aa
gomozigotali; va 42 tasi Aa geterozigotali bo‘ladi. Keyingi avlodda A alleli
gametalari 0,3 chastota bilan (0,09 AA gomozigotadan + 0,21 Aa getrozigotadan); a
alleli gametalar 0,7 chastota (0,49 aa gomozigotadan+0,21 Aa geterozigotadan) bilan
takrorlanadi. Agarda dominant A allelni p bilan, retsessiv a allelni esa q bilan
belgilasak, u holda p+q=1. Populyatsiyada allellarning yig‘indisi 100 foiz yoki 1 ga
teng. Bu formula yordami bilan allellar chastotasini aniqlash mumkin bo‘ladi.
Masalan, yuqorida keltirilgan misolda A alleli yoki p 0,3 chastota bilan uchrasa,
formula yordamida a alleli yoki q ning chastotasini ham topishimiz mumkin.
p + q = 1. q = 1 - p; q = 1 - 0,3 = 0,7 q = 0,7 chastota bilan uchraydi.
G.Xardi va B.Vaynberglar tomonidan yaratilagan ikkinchi formula yordami
bilan populyatsiyada tarqalgan genotiplarning uchrash chastotalarini aniqlash
imkonini beradi.
Yuqorida keltirilgan misolga qaytamiz.
Do'stlaringiz bilan baham: |