Odam bo‘lish qiyin: roman va hikoyalar
Download 1.53 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Odam bolish qiyin
5 , dalalar, tog‘lar suv ostida qoldi. Bo‘ron tingach, shoh va shahzoda o‘zlarini suvda qalqib turgan yog‘och ustida ko‘rdilar. Yog‘och shunday ingich ka ediki, kimdir ozgina qimirlasa, ikkalovi ham ag‘darilib halok bo‘lardi. Shahzoda otasiga dedi: – Ota, bu yog‘och ustida ikkalamiz jon saqlol maymiz. Sen mening tug‘ilishimni istagan eding. Endi qo‘yib ber, men yashashim kerak. Shunday deb shahzoda otasini suvga itarib yubordi. Shoh g‘arq bo‘ldi. Shahzoda o‘zga bir mamlakatga suzib kelib, o‘zini fir’avn e’lon qil di. Uning zulmidan, uning qahridan yarim xalq qochib qutuldi, yarim xalq o‘ldi. Mamlakatda fir’avnning o‘zidan boshqa hech kim qolmadi. U uzoq yashadi, ammo na tushida, na o‘ngi da hayot lazzatini surdi. Butun umri yolg‘izlik da, azobuqubatda o‘tdi. Aytishlaricha, bunday odamlar yuz yilda bir tug‘ilar emish... I 196... yilning jazirama yoz kunlaridan biri da Mingbuloqqa kiraverishdagi oq tunuka tomli uyning eshigini yosh bir yigit taqillatdi. Olis yo‘l yurganidanmi, yo issiq qattiq ta’sir qilganidan mi, uning oq batis ko‘ylagi kuraklariga yopishib qolgan, yoqasi ichidan bo‘yniga tashlab olgan ro‘molchasi jiqqa ho‘l edi. Dam o‘tmay u kaftlari bilan yassi peshanasini, baroq qoshlari aralash yuzko‘zlarini artardi. Ichkaridan hadeganda hech kim chiqaver madi, yigit beso‘naqay karton jomadonini qo‘liga olib, eshikni oyog‘i bilan itardi. Yangi bo‘yalgan jimjimador zangori eshik «g‘iyq» etib ochildi. Yigit Olmas Umarbekov 6 , ichkariga kirdi. Uy tomoni baland so‘ridan ibo rat bo‘lgan chorsi hovlida hech kim ko‘rinmas di. Hovlining o‘ng biqinidan o‘tgan g‘isht yo‘lka yonidagi gulzorga jildirab suv oqib turardi, yigit shu tomonga qarab, tok tagiga keldi. Shunda u rovonda xontaxtaga tirsaklarini tirab tasbeh o‘gi rib o‘tirgan kampirga ko‘zi tushdi. Kampirning ko‘zlari yumuq, ajin tortib ketgan ingichka lablari nimalarnidir shivirlardi. – Buvi, – dedi sekin yigit uni cho‘chitib yubor maslik uchun. Kampir ko‘zlarini ochdi va ro‘parasida jilma yib turgan yigitga tikildi. Keyin birdan o‘zini orqa ga tashladida, dedi: – Voy, o‘la qolay! Abdullamisan? – Men... Abdulla jomadonini yerga qo‘yib, rovonga ko‘tarildi. – Voy, bo‘yingga qoqay! Voy, sadag‘ang ketay! Sen keladigan kun ham bor ekanku! – Kampir yoshiga munosib kelmagan epchillik bilan o‘rni dan turib, Abdullani quchoqlay ketdi. – Voy, men o‘lay seni tanimay! Indamay termilib o‘tirib mana. Esonmisan, omonmisan? Nechuk, bo lam, nechuk? O‘zing keldingmi? Oying, dadang esonomonmi? Kampir yangi ko‘rpacha solib, Abdullani o‘tqa zar ekan, sevinchi ichiga sig‘may, shang‘illab ga pirar, Abdulla esa javob berishga ulgurolmay jil mayardi. U Mingbuloqqa bu gal o‘zi kelgan edi. Maktabni oltin medal bilan bitirib, ozod qushdek bo‘lgani uchun onasi yolg‘iz o‘zini yuborishga qarshilik qilmadi. Bir jomadon sovg‘asalom qilib berib, jo‘natdi. Abdulla buvisinikiga, umuman, shu qishloqqa kelishni yaxshi ko‘rardi. Odam bolish qiyin 7 , Qachonlardir Mingbuloq Qo‘qonning, qolaver sa, butun Farg‘onaning eng go‘zal sayilgohlaridan biri bo‘lgan. Mingbuloqning markazidayoq tolzor takya vodiyning mashhur qiziqchilari, shoir va polvonlarini to‘plagan, qulochga sig‘maydigan tollar tagidagi supalarda oshxo‘rlar kunni kech qilishgan, shuhrati butun respublikaga tarqalgan ashulachi, cholg‘uvchilarning ashula, mashqla rini eshitishgan. Olis yo‘lga otlangan sayyohlar ham Mingbuloqda to‘xtab, devziradan bir siqim osh qilib yeb ketishmasa, ko‘ngillari joyiga tush masdi. Mashhur Yusufjon qiziqning o‘z shogirdi Oxunjon qiziqqa yutqazgan joyi ham shu Ming buloq bo‘lgan. Tumonat odam o‘shanda taraf taraf bo‘lib askiyani to‘polonga aylantirgan ekan. Bularni Abdulla ko‘rmagan, dadasidan eshit gan. Urush sabab bo‘lib Mingbuloqning fayzi ketib qoldi. Buzilgan o‘choqlar, chirib, namdan mog‘or tortgan so‘rilar sershovqin tolzor takyaning o‘li mini eslatadi. Lekin hali ham bu joylarning ko‘rki, hisobsiz kattakichik buloqlar, shoxlari birbiri ga chirmashib ketgan bahaybat tollarning sho vurshuvuri, muzdek havo dilni ravshan qiladi. Abdulla deyarli har yoz ikkiuch hafta oyisi bilan kelib turardi. Ammo ikki yildan beri, otasi kasalga chalinib yotib qolganidan beri kelmagan va buvisini juda sog‘ingan edi. Qarib munkillab qolgan, qopqora bu kampirni u yaxshi ko‘rar di, soatlab uning gaplarini eshitardi, zerikmas di va ko‘pincha uning yonida yotib, hikoyalarini tinglab, tong ottirardi. Hojar buvi ham nevarasi ni yaxshi ko‘rardi. U kelganda o‘tqazgani joy to polmay qolardi, agar ko‘chako‘yda bolalar bilan |
