Odam va uning salomatligi 8 B. Aminov, T. Tilavov, O. Mavlonov

Oyoq muskullari son, boldir va oyoq panjasi muskullariga
bo‘linadi.
1. Skelet muskullari odam tanasida qanday tartibda joylashgan?
2. Bosh muskullari va ularning vazifalarini ayting.
3. Bo‘yin va gavda sohasida qanday muskullar joylashgan?
4. Qo‘l va oyoq sohasidagi muskullarni ayting.

---

26
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
9- §. Muskullarning ishlashi
Muskul ishi, muskullar harakatning ahamiyati
Odam tanasining harakatlari ma’lum
muskullar guruhining ishlashi natijasida
bajariladi. Muskullar maxsus nerv hujay-
ralari va ularning tolalari bilan tutashgan.
Muskullarni harakatga keltiruvchi nerv
hujayralari, ya’ni motoneyronlarning har
biri o‘z tolalari orqali o‘nlab va yuzlab
muskul tolalari bilan tutashadi. Ular mus-
kul tolasiga ta’sir etib, uni qo‘zg‘atadi,
natijada muskul qisqaradi. Qisqargan
muskul harakatlanadi va ish bajaradi.
Skelet muskullarining ishi ikki xil bo‘-
ladi: statik va dinamik. Muskulning statik
ishi natijasida odam tanasi va uning ayrim
qismlari ma’lum vaqt davomida zarur
bo‘lgan vaziyatni saqlaydi. Masalan, tik
turish, qo‘lni oldinga yoki yuqoriga ko‘tarib
turish, startoldi holati kabilar. Muskulning statik ishi tanani
harakatga keltirmaydi, balki uning yuqorida ko‘rsatilgan zarur va-
ziyatlarda ma’lum vaqt saqlanishini ta’minlaydi (20-rasm).
20- rasm. Sportchining
brusda mashq bajarish
oldida statik holati.
21-rasm. Yelka muskullari
dinamik harakatining tasviri:
1— yelkaning oldingi ikki boshli
muskuli; 2— yelkaning orqa
qismidagi uch boshli muskuli.
A — yelkaning ikki boshli
muskuli qisqarganda qo‘lning
tirsak bo‘g‘imi bukiladi; B —
yelkaning uch boshli muskuli
qisqarganda qo‘lning tirsak
bo‘g‘imi yoziladi.

---

27
Muskulning dinamik ishi na-
tijasida odam tanasi va uning ayrim
qismlari har xil harakatlarni
bajaradi. Masalan, yurish, yugu-
rish, sakrash, gapirish va hokazo
(21, 22- rasmlar).