Oila pedagogikasi

Ilk bolalik! 
(1 yoshdan 3 
yoshgacba bo‘lgan davr)
Bola rivojlanishini dastlabki yilida unda kattalarga bog‘- 
liklik (itoat qilish mexanizmi) va ularga qaramlik shakllangan 
bo‘lsa, bir yoshdan uch yoshgacha bo‘lgan davrda esa. 
Shaming xatti-harakat va fikr yuritishda mustaqillikning 
dastlabki belgilari rivojlanadi. Bu davr boladagi amaliy 
bilimlaming bugun keyingi yo'lini belgilaydi. Bu yoshda 
bolalar har bir sohada ulami sinab ko‘rishga intiladilar. Ayni
265

---

shu paytda, unda narsalar dunyosini o‘zlashtirish, amaliy 
xatti-harakatlami bajarish, o‘z tanasini boshqarish mexa- 
nizmlari shakllanadi.
Agar bu davming imkoniyatlari boy berilsa bolada 
tegishli qobiliyatlar rivojlanmay qolishi mumkin. Ota-onalar 
shuni doimo yodda tutishlari lozimki, bu davr bolaning 
biror-bir ishni bajara olish uchun zarur bo‘lgan ko‘nikma va 
qobiliyatlarini rivojlantirish uchun eng qulay davrdir.
*Aziz ota-onalar! Bolalar bilan 0 ‘zlashganda ran va 
so‘zlami to‘liq, talaffuz eting. Agar bola biror so‘zni noto‘g‘ri 
talaffuz etsa, unga «bu noto‘g‘ri» demang, uning o‘miga 
so'zning to‘g‘ri talaffiizini takrorlang.
*Ilk bolalik yoshida bolalar barcha narsaga qiziquvchan 
bo‘ladilar. Ulami qiziqtirgan savollarga imkon qadar batafsil 
javob berishga harakat qiling.
*Yodingizda bo‘lsinki, agar kichkintoyingizni qiziqtirgan 
savolga javob berishdan qochsangiz, uning bilishga bo'lgan 
qiziqishlarini so‘ndirib qo‘yishingiz mumkin (undagi bilish 
ixtiyojini).
*Bu yoshdagi bolalaiga ko‘proq, ertaklar aytib berish 
she’r yod oldirish, ovoz tasmalarini eshitishga harakat qiling. 
Bu ularda nutq va xotiraning rivojlantirilishiga yordam 
beradi.
Maktabgacha bo‘lgan yosh davri 
(3 yoshdan 7 yoshgacha)
Ma’lumki, har bir yosh davri o‘zining xarakterli jihatlari 
bilan bir-biridan farq, qilib turadi.
Maktabgacha bo'lgan yosh davr uchun yetakchi faoliyat 
turi o‘yin faoliyati hisoblanadi. Shuning uchun yosh davrda
266

---

bola bajarishi mumkin bo'lgan deyarli barcha faoliyatlar 
(o‘yin, o‘qish, mehnat va h.k.)ni o‘yin tarzida tashkil qilish 
yaxshi samara beradi:
* 
Ota-onalar, bolangizga о‘yin uchun ko‘proq vaqt ajra- 
ting. Agar bolangiz biror o‘yinga berilib uzoq, vaqt o‘ynayot- 
gan bo‘lsa, bundan xavotir olmang.
*Bola uchun kattalar bilan birgalikda o'ynash, ulaming 
o‘yinidan kattalaming bir zum bo‘lsada, ishtirok etishi mu­
him ahamiyatgaega.
* 0 ‘yinda kattalaming ishtirok etishi natijasida bola o‘yin 
qoidalarini hamma uchun bir xil bo‘lishi, kattalar ham 
adashishi, bola ulami tuzatishi mumkinligini, adolatlilik o‘z- 
lashtiradi.
* 0 ‘yin - bolaning hayoti. Xuddi hayotdagi kabi o'yinda 
ham qiyinchiliklar, xatolar, omadsizliklar bo‘ladi. Aynan 
mana shu qiyinchiliklami yengib o‘tish jarayonida bola shaxsi 
shakllanadi.