Oli\' va o•rta maxsus ta'lim vazirligi o•rta maxsus

Kovalent bog'lanish.

1. 
   Q u tbs i z k ova I en t bog' I an is b. Elektron berish yoki elektron qabul qilish xususiyati bir xii bo'lgan yoki bir­ biridan kam farq qiladigan elementlar atomlari o'zaro birikkanda qutbsiz kovalent bog'lanishdagi molekulalar hosil bo'ladi. Bu bog'lanishda barqaror molekulalar bir atomdan ikkinchi atomga clektron ko'chishi natijasida emas, balki ikki atom orasida bir yoki bir nechta umumiy elektron juftlar hosil bo'lishi natijasida vujudga kcladi. Elektron juftlar hosil bo'lishida ikkala atom ham ishtirok qiladi. Shuning uchun har bir atom umumiy juft hosil qilish uchun o'zidan, albatta, elektron beradi.
   

Ko'pgina elementlaming atomlari o'zaro birikib molekula ho­ sil qiladi. Masalan, H ₂ , F₂ , Cl₂ , 0 ₂, N ₂ , Br ₂, Ir Har birida bittadan elektroni bo'lgan ikki vodorod atomlari o'zaro yaqin­

2
lashganda vodorod molekulasi (H ) hosil bo'ladi: H⁰- H⁰ H : H.
Yodorod molekulasida bir juft elektron ikki yadro orasida ay­

=
lanib, elektron buluti fazoda ikkala atom yadrosiga nisbatan sim­ metrik taqsimlanadi. Har qaysi vodorod atomining radiusi 0,53 A
0
ga teng. ( A ) I Q-H sm. Vodorod molekulasidagi yadrolar orasida-
+


H ^H
0.74A
4- rasm. Vodorod molekalasining bosiJ bo'lisb sxemasi.
gi masofa 0, 74 A. Vodorodning ikkita atomidagi bittadan elektron o'zaro birlashib. elektron juft hosil qiladi. Bu elektronlar ikkala atomning yadrosiga tegishli bo'lib. ikkala yadro atrofida aylanadi va umumiy juft elektron deb ataladi. Bu hodisa 4-rasmda tasvirlan­ gan.
Xlor molekulasida ham kovalent bog'lanish ikkita umumiy elek­ tron, ya'ni elektronlar jufti yordamida amalga oshiriladi:

••
: Cl •
• •
• •
+ _• Cl:
• •

lkkita azot atomidan azot molekulasining hosil bo'lishini quyi­ dagi ko'rinishda yozish mumkin:
^.·N^.• ^.• ^.• N^.•
Azot molekulasida uch karrali bog'ning borligi uning moleku­ lasiga juda katta mustahkamlik beradi va u kimyoviy reaksiyalarga qiyin kirishadi;

2.