Oli\' va o•rta maxsus ta'lim vazirligi o•rta maxsus

H₂ R + CaSO₄ ---+ H ₂SO ₄ + CaR
bu yerda H₂R - vodorod ioniga ega bo'lgan kation. CaR - o'zidagi vodorod ionlarini kalsiy ionlariga almashtirishdan hosil bo'lgan kationit (bu modda nayda qoladi). Shu yo'I bilan kationlardan to­ zalangan suvda kislotalar bo'ladi. Suvni bu kislotalardan tozalash uchun anionit to'ldirilgan nay orqali o'tkaziladi. Anionit ishqoriy tabiatga ega bo'lgani uchun suvdagi kislotani o'ziga qo'shib oladi:
H₂SO ₄ + anionit 2H ₂O + (So - anionit)
(20W)
Kationit va anionit orqali o'tkazilgan suv barcha ionlardan bata­ mom tozalanadi.


I X BO B . GALOGENLAR

9.1- §. Galogenlar gruppasiga umumiy tavsif

Galogenlar davriy sistemaning VI I gruppa ining bosh grup­ pachasi elementlaridan iborat. Ftor, xlor, brom, yod tabiatda uchraydi. Astat esa tabiatda uchramaydi. U faqat sun'iy yo'I bilan hosil qilinadi. A tatning 19 izotopi ma'lum, lekin hammasi ham beqaror, radioaktiv. Eng barqarori astatning 210-izotopidir. ^{2 10} At ning yarim yemirilish davri 8,3 soat. Astat oz miqdorda olingani uchun hali to'liq o'rganilmagan. <•Galogen» so'zi lotincha so'z bo'lib, <•tuz tug'diruvchi•> demakdir. Galogenlar atomining tashqi qavatida yettitadan elektron (. p' elektronlar) bor. Barqaror elek­ tron qavat hosil qilishi uchun bitta elektron yetishmaydi. Galogen atomi bir elektron qabul qilganida manfiy zaryadli ionga aylanadi. Ftordan astatga o'tgan sayin galogenlaming elektron qavati soni ortib boradi. Natijada atom radiusi kattalashib, sirtqi qavatdagi elektronlaming yadroga tortilishi zaiflashib boradi.
Sirtqi elektronlaming yadro bilan bog'lanishi zaiflashgan sari, elementning metallmaslik xossasi kamayib, metallik xossasi ortadi. Eng faol metallmas - ftordir. Shuning uchun ham ftor, hatto kislorod bilan hosil qilgan birikmasida ham manfiy bir valentlidir. Ftordan boshlab galogenlar ma'lum sharoitda kislorodli birikma­ larida yoki o'zaro birikkanda sirtqi qavatdagi S²P⁵ valent elektron­ larini yo'qotib, musbat valentlik holatga aylanadi. Xlor bilan yod­ njng cng yuqori musbal valentligi yetti E₂O ₇ (C l₂O ₇; I ₂0 ₁ ;
HC1O ₄ ) , bromniki besh Na Br0 ₃ bo'lishi mumkin.
Ftordan astatga o'tgan sari galogenlaming oksidlovchilik xossa­
si kamayib, qaytaruvchilik xossasi ortib boradi.
Galogenlaming reaksiyaga kirishish xususiyati F, Cl, Br, I qatorida kuchsizlanib boradi. Ftor barcha birikmalardan xlor, brom, odning (HI, Kl kabi) vodorodli birikmalaridan va metall tuz­ laridan siqib chiqaradi. Xlor esa bromni hamda yodni, brom yodni siqib chiqaradi.