Олий таълимнинг

15-МАВЗУ. Ижтимоий неъмат
1 Бозор и=тисодиётида давлатнинг роли
2 Бозор и=тисодиётини тартибга солишда давлатнинг роли
Соф ижтимоий неъмат - бу барча фу=аролар томонидан, жамоа томонидан истеъмол =илинадиган неъмат бўлиб, ушбу истеъмол алощида инсоннинг ушбу неъмат учун пул тўлаши ёки тўламаслигига бо\ли= эмас.
Соф ижтимоий мащсулот икки хил хусусиятга эга: истеъмол =илишда танланмаслик ва истеъмолдан ажратилмаслик. Шундай хусусиятга эга бўлган ижтимоий неъматга армия ва милиция хизмати киради. Истеъмолда танланмаслиги хусусияти шуни билдирадики, соф ижтимоий неъматни бир киши томонидан истеъмол =илиниши бош=а бир кишининг ушбу неъмат истеъмолини камайтирмайди. Бундай неъматлар ра=обатдан щоли, нима учун деганда, =ўшимча истеъмолнинг чекли харажати нолга тенг.
И стеъмолдан ажратилмаслик хусусияти шундан иборатки, щеч бир кишига истеъмол =илиш (щатто у ушбу истеъмол учун тўлашдан воз кечса щам) ман =илинмайди. Соф хусусий неъмат - бу шундай неъматки, унинг щар бирлиги маълум тўловга сотилади. Соф ижтимоий неъматнинг соф хусусий неъматдан асосий фар=и - у бўлакларга бўлинмайди ва бўлакларга бўлиниб щам сотилмайди. Соф ижтимоий мащсулотнинг бўлакларига нарх белгилаш щам мумкин эмас. Соф ижтимоий мащсулотга бўлган умумий талабни ани=лаш щам ўзига хосдир. Соф ижтимоий мащсулотга бўлган талаб чизи\и жами мащсулотнинг чекли нафлилигини ифодалайди (15.1-расм). Истеъмолчилар сони =анча бўлишидан =атъий назар, улар барча соф ижтимоий неъматни истеъмол =илади. Лекин, щар бир шахс соф ижтимоий неъматни истеъмол =илишдан щар хил наф олади. Соф ижтимоий мащсулотга бўлган умумий талаб шахслар оладиган чекли юту=ларни (мавжуд щажмдан оладиган) вертикал бўйича =ўшиш ор=али ани=ланади (15.1-расм).


15.1-расм. Соф ижтимоий мащсулотга талаб.
Соф хусусий неъматга бўлган умумий талаб шахсларнинг талаб чизи=ларини горизонтал бўйича =ўшиш ор=али ани=ланади (15.2-расм).
Соф ижтимоий мащсулотни жамоа бўлиб истеъмол =илади, лекин биз ю=орида айтганимиздай щар бир шахс бундай истеъмолдан щар хил наф кўради. Масалан, 5-расмда А шахс энг кам наф кўради, Б шахс А шахсга нисбатан кўпро= наф кўради, С шахс Б шахсга кўра кўп наф олади. Амалда щар бир шахснинг =анча наф олганлигини щисоблаш =ийин. Бундай ахборотни олиш щам мурккаб.