Olimov xursand 99 742 42 99 1

NaOH + HCl → NaCl + H
2
O 
Lomonosovdan 67 yil keyin kimyoga “atomastik” ta‟limotni ingliz olimi Jon Dalton tatbiq etdi. Dalton ta‟limotining 
mag‟zi Lomonosov ta‟limotini takrorlaydi. Shu bilan birga u bu ta‟limotni yanada rivojlantirdi. Chunki Dalton birinchi 
bo‟lib o‟sha vaqtda ma‟lum bo‟lgan elementlarning atom massalarini aniqlashga harakat qildi. Uning kamchiligi shunda 
ediki, Dalton oddiy moddalar mavjudligini inkor qildi. Bu esa Lomonosov ta‟limotiga zid edi.
Atom – molekulyar nazariya 1860 – yildagi kimyogarlarning Karlsrue shaxrida bo‟lgan xalqaro syezdida molekula va atom 
tushunchalariga ta‟rif berish bilan qaror topdi. 
 
 
 
 
 
Jism 
Modda 
Parta 
Yog‟och (sellyuloza) 
Ruchka 
Plastmassa 
Qoshiq 
Alyuminiy, kumush 
Mix 
Temir 
Stakan 
Shisha 

---

OLIMOV XURSAND 
 99 742 42 99 
2 
 
KIMYONING ASOSIY TUSHUNCHALARI 
 
Modda – Jismning tarkibiy qismiga modda deyiladi. Moddalar asosan molekulalardan va boshqa (atom,ion...) 
zarrachalardan tashkil topgan.
Modda - Ma‟lum bir kattalik va belgilarga ega bo‟lgan materiya modda deyiladi. 
Moddaning xossasi – moddalarning bir-biriga o‟xshaydigan va bir-biridan farq qiladigan belgilaridir. Moddalarning 
xossalari kimyo nuqtai nazaridan ikkita sinfga bo‟linadi:
1. Fizik xossalar: Moddaning zichligi, ta'mi, rang, agregat xolat (gaz, suyuk, qattiq)lari, elektrni, issiqlikni 
o‟tkazuvchanligi, suyuqlanish, qaynash, muzlash temperaturalari, eruvchanligi,qovushqoqligi, elastiklik kabilar.
2. Moddaning kimyoviy xossalari: metall, metallmas, kislota, asos va amfoterlik, yonish kabilar.
Masalan: Suv(H