Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirmgi b. Yu. Xodiyev, D. S. Qgsimova korporativ

2.2-jadval
O‘zbekistonda tovar aylanishining o‘sishi (mln. so‘mda)
Yfflar
Umniiy
tovar
oboroti
D svb t
sektorida
Mathbot
kooperat-
siyasida
Chakana savdo 
korporatsiyalari 
soni
Jami
shn jnmladan
davlat
matlubot
1940
523,5
240,7
282,8
14116
3647
10469
I960
2305,8
1133,6
1172,2
20420
7292
13128
1970
4984,9
2745,2
2239,7
23734
11737
16997
1980
10333,3
5601,1
4732.2
34872
13938
20934
1990
14017,4
7645,9
6371,5
39851
15171
24680
122

---

0 ‘zbekiston biznes muhitining rivojlanishini retrospekliv nuqtui 
nazardan tahlil qilganimizdan so‘ng mamlakat siyosiy mustaqillikka 
erishganidan keyin amalga oshirilgan islohotlar va ulaming natijabidu 
eri-shilgan yutuq va mavjud kamchiliklar haqida so‘z yuritilishi ayni 
muddaodir. Shuning uchun keyingi kichik bobda 0 ‘zbekiston biznes 
muhitining rivojlanishida so'nggi yillarda yuz bergan o'zgarishlargii 
to ‘xtalib o‘tamiz.
12.2. Mustaqil 0 ‘zbekiston Respublikasida korporativ 
boshqaruv tizimining shakilanishi
0 ‘zbekiston o‘z davlat mustaqilligini qo‘lga kiritganidan so‘ng bozor 
munosabatlariga asoslangan, o‘ziga xos demokratik iqtisodiyotni 
shakllantira boshladi.
0 ‘tgan yillar mobaynida mamlakatimizda davlat va xususiy mulk- 
chilikka asoslangan ko‘p ukladli, aralash milliy iqtisodiyot vujudga 
kelmoqda. Hozirgi 0 ‘zbekiston iqtisodiyoti tarmoqlararo va tarmoq 
bo‘g‘inlari, mintaqalar, majmualar, korporatsiyalar va tashkilotlarni 
o‘z ichiga olgan murakkab fimksional va hududiy ishlab chiqarish 
tuzilmasiga ega. Bozor munosabatlariga o'tish bosqichida va fan-texnika 
taraqqiyoti ta’sirida konsernlar, moliya-sanoat guruhlari, xolding va 
aksiyadorlik kompaniyalari singari yangi tuzilmalar iqtisodiyotning 
ajralmas qismlari sifatida rivojlanmoqsa.
Ham siyosiy, ham iqtisodiy mustaqillikka erishgan 0 ‘zbekiston 
uchun iqtisodiyotning tarmoqlar tarkibini takomillashtirish zaruriyati 
shu bilan izohlanar ediki, mazkur tadqiqotning oldingi kichik bobida 
qayd etilganidek, sobiq Ittifoq davridagi mehnat taqsimotida 0 ‘zbe- 
kiston xom ashyo va yarim tayyor mahsulot yetkazib beruvchi respublika 
sifatida o‘rin olgan edi. Ta’kidlab o‘tish kerakki, sobiq Ittifoq davrida 
0 ‘zbekistonda sanoatni majmuaviy tarzda rivojlantirish tamoyillariga 
amal qilinmagan.
Buning oqibatida respublikada boshlangan iqtisodiy islohotlaming 
boshlang‘ich davrida iqtisodiyotning asosiy tarmoqlari — kimyo, 
metallurgiya, mashinasozlik, agrosanoat majmui, yengil va oziq-ovqat 
sanoati, qurilish materiallari sanoatida tarmoqlararo va tarmoq 
kooperatsiyasi hamda mehnat taqsimotining ichki tizimi mavjud emas 
edi. Shuning uchun sobiq Ittifoqning tanazzuli natijasida yagona tizimda 
faoliyat yuritgan birlashmalar o‘rtasidagi xo'jalik aloqalarining buzilishi 
0 ‘zbekistondagi korporatsiya va birlashmalarning moliyaviy-iqtisodiy
123

---

ahvolini yanada murakkablashtirib yubordi. Bu, o ‘z navbatida, 
mamlakatimizda chuqur tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, jahon 
bozori talablariga javob beruvchi ishlab chiqarish turlarini tashkil etish 
va rivojlantirish, yalpi ichki mahsulotda sanoat ishlab chiqarishi ulushini 
oshirishni obyektiv zaruriyatga aylantirib qo‘ydi.
Bundan tashqari, bozor iqtisodiyotiga o 'tish bozor m uno- 
sabatlarining uzviy qismi bo'lgan iqtisodiy jihatdan mustaqil va 
mas’uliyatU tovar ishlab chiqaruvchilar qatlamini shakllantirishni taqozo 
etar edi.
Iqtisodiyotda mutlaq davlat mulki ustuvorlik qilgan sharoitda esa 
yosh 0 ‘zbekiston Respublikasi hukumati oldida uni tubdan o'zgartirish 
va isloh qilishdek murakkab hamda keng qamrovli vazifa turli tarmoq 
korporatsiya va birlashmalarini davlat tasarrufidan chiqarish va xu- 
susiylashtirish orqali amalga oshirilishi mumkin edi. Chunki turli 
iqtisodiyot tarmoqlarining rivojlanishi tadbirkorlik qobiliyati deb 
ataluvchi resursni jalb etish orqali ta’minlanishi mumkin. Tadbirkorlik 
esa jamiyatda ko'pmulkchilikka asoslangan iqtisodiy muhitni taqozo 
etadi.
Oczbekistonda olib borilgan iqtisodiy islohotlar