Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot

Noma’lum foiz stavkasini aniqlash

Kredit va depozitlar boʻyicha foiz stavkalari oddiy holda yillik foiz stavka koʻrinishda belgilanadi yoki noma’lum foiz stavkasi (72 tartib) uni hisoblashni ma’lum davrlar (misol: oyma -oy)i orqali anik- lanadi. .

Hisoblashning davlari turli xil boʻlishi mumkin, bunda foiz stavkalarini taqqoslash usulini bilish ahamiyatlidir. Bu 72 tartib boʻyicha noaniq foiz stavkani hisoblash sharti yo‘llaridan foydalaniladi.
Va nihoyat bu ma’qul usuli boʻlib, bunda kalkulyator va jadval boʻlmaganda sizni pulingizni kelgusi qiymati hisoblab topiladi. Bu tartib 72 tartibi deyiladi. Bu asosan, yillar soni hisoblanib, qaysiki bu vaqtda pullar ikki marta ortadi «ortish vaqti», bu oʻrtacha 72 soniga tengdir, bu 1 yillik foiz koʻrinishida boʻlib, foiz stavkaga boʻlingan boʻladi:

Ikki marta ortish vaqti =	72
	Foiz stavka

Shunday qilib, yillik stavka 10 % , misol uchun 7,2 yilda hammadan avval sizni pulingiz ikki marta ortadi. Agar 1000 doll. dan boshlasangiz u holda 7,2 yildan soʻng sizda ikki marta oshgan 2000 doll. boʻladi, agar 14,4 yildan soʻng 4000 doll., 21,6 yildan so‘ng 8000 doll. boʻladi.

Yoki siz 20 yoshdasiz, siz yillik 8 % stavkada 45 yil muddatga 100 doll. ni bank omonatiga qoʻygandagi summani noma’lum foiz stavkasini topish lozim.Unda,100 doll. ni kelgusi qiymatini topamiz
FV = 100 doll.x1,08⁴⁵ =3192 doll.
Agar yillik foiz stavka 9 % bo‘lganda esa -4833 doll. boʻladi:
FV = 100 doll. x 1,09⁴⁵ = 4833 doll.
Shunday qilib foiz stavkasini 1 % ga ortishi hisobiga 65 yoshda qoʻshimcha 1641 doll.ga teng pul summani olishga imkon tug‘iladi. Bu 50 foizdan ham ko‘proq oʻsish deyiladi (1641 doll./ 3192 doll. = 0,514).
Bu misolni ma’nosi shuki uzoq vaqtlar oralig‘ida foiz stavkalarini ahamiyatsiz 1 foizga ortishi kelgusi qiymatni ko‘payib ketishiga olib boradi.
Demak, 72 Tartib boʻyicha bizni savolga yaqinroq javob topish uchun ishlatiladi, 8 %li bank foiz stavkasida sizni 100 doll. ingiz har 9 yilda 2 martaga ortadi. Shunday qilib, 45 yildan so‘ng bu summa 5 marta ikki barobarga ortgan, 3200 doll. li kelgusi qiymatga ko‘paygan.

100 doll. x 2 x 2 x2 x 2 x 2 = 100 doll.x32 = 3200 doll., 3192 doll.dan farqi uncha kata emas..

4.