Oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. ‘Lmas0V, A. Vahobov

12.5. Raqobat strategiyasi
Raqobat muqarrar bo'lganidan uning ishtirokchilari bunga shay bo‘lib turishadi. Har bir ishtirokchi uning raqibi nima qila olishini bilishga va bunga qarshi chora ko‘rishga intiladi. Bular firmaning raqobat strategiyasida o‘z o‘rnini topadi. Bunda raqobatlashuvchi firma bozorga qanday tovarni, qanday miqdorda va qaysi vaqtda chiqarishini belgilab oladi. Firma eng awal, qancha mahsulot chiqarishini aniqlaganda raqiblari ham shunday ish qilishlarini va bozor narxi barcha taklifning miqdoriga bog‘liq bo‘lishini nazarda tutadi. Odatda firmalar o‘z raqibi ishlab chiqarish hajmini o‘zgar-maydigan, deb qabul qiladilar. Masalan, «А» firma «В» firma mahsulot chiqarmaydi, deb hisoblasa, bunda uning o‘zi taklif etgan mahsulot bozor taklifiga teng bo‘ladi. Firma narxni maijinal xarajatlarga teng qilib belgilaydi, chunki shundagina foyda mak-simumlashadi. Bordi-yu «А» firma «В» firma ham bozorga mahsulot chiqara oladi, deb hisoblasa, bunda u o‘z ulushini belgilaydi. Demak, raqobatli firma o‘z raqibi nima qila olishini nazarda tutishi kerak bohadi, chunki bozor muvozanati har ikkalasining taklifiga bog‘liq. Shunday sharoitda har bir firma o‘z raqibi qanday miqdorda ishlab chiqara olishini chamalab ko‘radi va o‘z foydasini maksimumlashtiradigan miqdorda tovar ishlab chiqaradi. Firma­ larning bir-biriga javoban harakati «Nesha» muvozanatini yuzaga keltiradi. «Nesha» muvozanatiga ko‘ra, raqobatchi o‘z raqibi harakati aniq bo'lganda, o‘zi nima ish qilishini yaxshi bilishi kerak.
0 ‘zaro kurashda yutib chiqish uchun uning ishtirokchilari raqobatbardosh bo‘lishi kerak.

203

Raqobatbardoshlik —bu raqobatga chidamli bolish, unda g‘olib kelish qobiliyatiga ega boiishdir.

Bu uch narsa bilan belgilanadi:

0. 
   Muayyan tovarning raqobatbardoshligi;
   

0. 
   Firmaning raqobatbardoshligi;
   

0. 
   Milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligi.
   

Tovarlaming raqobatga chidamli boMishi firma g‘alabasining asosiy sharti hisoblanadi. Firmaning raqobatbardoshligini uning tovarining sifati va narxi jihatidan bozorbop bo‘lishi belgilaydi. Shu bois, firma strategiyasida raqobatbardosh tovarlarni chiqarib bozorni egallashga alohida e’tibor beriladi.