Omirtqa bag’anasi yarim shig’iwi ha’m shig’iwi sebepleri, klinik ko’rnisi?

10. Sannin’ tuwma shig’iwin operativ emes jol menen emlew
Házirgi waqıtta tuwma san súyegi shıǵıwı xirurgiyalıq jolı menen emlewdi 2 jastan, tuwrılaw qıyın jaǵdaylarda 1 jastan keyin de ámelge asırıw múmkin.
Ashıq usılda tuwrılawǵa kórsetpeler: 1) jambas-san buwınında anatomiyalıq (basshanıń biraz jılısıwı — arqa joqarıǵa shıǵıw, san proksimal bólimi múyeshleri kóleminiń keskin ózgeriwi, «tóbe»niń jaqsı rawajlanbaǵanlıǵı) ózgerisler nátiyjesinde jabıq usılda tuwrılawdıń múmkinshiligi bolmaǵanda, 2) tuwma shıqqan san súyegi basshasın óz ornına jabıq salınǵannan keyin qaytadan shıǵıwı (relyuksaciya), 3) san súyeginiń tuwma shıǵıwı eki jastan keyin saqlanıp qalsa ámelge asırıladı.
San súyeginiń tuwma shıǵıwınıń barlıq túrin xirurgiyalıq jolı menen emlew tómendegi toparlarǵa bólinedi: a) shıǵıwdı óz ornına ashıq usılda túsiriw; b) rekonstrukciya etip, ashıq usıl menen óz ornına túsiriw; v) jambas súyegindegi operaciya; g) palliativ operaciyalar.
San súyeginiń tuwma shıǵıwın óz ornına ashıq usılda túsiriwdi bassha hám oyıqsha jaqsı qáliplesken bolsa, ápiwayı ámelge asırıw múmkin yamasa tuwrılawdan aldın quyımshaq oyıqshası shuqırlastırıladı
San súyegi basshası jaraqatqa shıǵarıladı, tuwrılawǵa kesent beretuǵın toqımalar hám shemirshek qasnaǵı astı kesiledi. Eger operaciya úlken urshıqtı kespesten islengen bolsa, gipsli baylam 2—3 háptege qoyıladı. Qıyımshaq kesesiniń shemirshek qatlamı alıp taslanǵannan keyin, álbette buwındı plastika etiw kerek. Eger bassha jetkilikli dárejede oraylaspaǵan bolsa, óz ornına ashıq túsiriwdi derotacion osteotomiya menen ámelge asırıw kerek.
Buwındı ashpastan qasnaq payda etip (Kenig boyınsha) quyımshaq kesesiniń joqarı shetin rekonstrukciyalaw jambas-san súyegi buwını displaziyasında hám bassha quyımshaq kesesinde oraylasqan (tesilgen) bolsa, onıń shala shıǵıwında qollanıladı. Operaciyanıń wazıypası — san súyegi basshasınıń tirelip turıwı ushın bekkem tayansh payda etiw hám jambas-san buwını shala shıǵıwınıń aldın alıwdan ibarat.
San súyegi tuwma shıǵıp, tásiri qalǵan, emlenbegen yamasa jaqsı emlenbegen nawqaslarda bifurkaciya (yamasa vilkalaw) operaciyası islenedi. Bul operaciya 30 jastan asqan nawqaslarda qollanıladı. Osteotomiya beti buwın keseshesiniń orayına tuwrı keliwi kerek. Osteotomiyadan keyin Lorenc usılı boyınsha san súyegi periferiyalıq bóliminiń ushı quyımshaq kesesine tuwrılap qoyıladı (269-súwret, a).
Joqarıda kórsetilgen jaǵdaylarda san súyeginiń jambas súyegi tómengi bólimine tuwrı kelgen júzede Shanc usılı boyınsha osteotomiya ámelge asırıladı (269-súwret, b). Operaciyanıń maqseti — jambas súyeginde tayansh payda etiw bolıp tabıladı. Ol jaǵdayda san súyeginiń osteotomiya etilgen ornınıń joqarı hám tómengi bóliminen san súyegine uzın metall sterjenler qaǵıladı. Olar kerekli múyesh astında kesilisip, san súyeginde tireliwi ushın zárúr bolǵan múyesh payda etedi. Qoyılǵan gipsli baylam olardıń birigip, pitip ketkenine shekem bolǵan múddetke qoyıladı.
Sońǵı waqıtlarda, ásirese, kishi jastaǵı balalarda san súyeginiń tuwma shıǵıwın emlewde jambas súyegindegi buwınnan tısqarı islenetuǵın operaciyalar keń tarqalǵan.
Jambas súyek tiykarı oblastında Kiari usılı boyınsha (270-súwret, a) jambastıń tolıq osteotomiyası shala shıǵıwda, quyımshaq oyıqshasınıń anıq kórsetilgen «tóbesi»nde hám jambas-san buwını displaziyasında ámelge asırıladı. Quyımshaq oyıqshasınıń tómengi bólegi ashılǵannan keyin gorizontal baǵdarda qashaw yamasa Djili pıshqısı menen kesiledi. San súyegi kerilgende quyımshaq oyıqshası júzesinde jaylasqan bassha jambas súyeginiń distal bólegi hám quyımshaq oyıqshası menen birge ishine jıljıtıladı hám de jambas súyekten jıljıǵan súyek bastırma qasnaq menen qaplanadı. Anteversiyada jambas osteotomiyasına qosımsha etip sannıń derotacion osteotomiyası da isleniwi kerek. Islengen operaciyadan keyin ayaq kerilgen halda tirepberdili, koksidli baylam 2 ay múddetke qoyıladı.
Quyımshaq kesesiniń tóbesi tegis bolǵan jaǵdaylarda Solter (270-súwret, b) operaciyası qollanıladı. Bul usıldaǵı operaciyada jambas súyegi tiykarınan kesilip, kesilgen bólekler arasına jambas súyegi qanatınan alınǵan úshmúyeshlik formasındaǵı autotransplantat qoyıladı. Bul emlewlerden keyin quyımshaq oyıqshasınıń tóbesi aldınǵı tárepke qıysayıp, san súyegi basshasın jabadı.
Ústingi acetabulyar (quyımshaq kesesiniń ústine) tuwma shıǵıw jaqsı qáliplesken jalǵan buwın oyıǵında san súyeginiń basshası jańa buwın shuqırshasında jaqsı tayanshqa iye bolsa, lordoz hám kontraktura bolmaǵanda úlken urshıqtı oǵan birikken quyrıq bulshıq etleri menen ózi jabısqan orınnan 3—5 sm tómenge (Vo-Lyami operaciyası) túsiriledi. Ol san súyegine shtift, sım hám basqa zatlar menen bekkemlenedi. Operaciyadan keyin Trendelenburg simptomı joǵalıp, nawqaslardıń aqsawı toqtaydı. San súyegi tuwma shıqqan nawqaslar emlengennen keyin 20 jasına shekem dispanser qadaǵalawında bolıwı kerek. Sonı da aytıw kerek, jınıslıq erjetiw dáwirinde san súyegi basshasınıń shala shıǵıwı óziniń klinikalıq kórinisleri menen birneshe jıldan keyin rawajlanıwı múmkin. Pútkil qadaǵalaw múddeti dáwirinde emlewshi dene tárbiya shınıǵıwları hám suwda júziw usınıs etiledi.