Она тили 5 мет

III
temirchilik 
asbobi
qamish, 
qamishzor
paxta o’rab, 
yog’langan cho’p
IV
chet, qirg’oq
qanot qoqmoq
V
pichoqning 
dami
Aytilishi va yozilishi bir xil bo‘lib, turli atash ma’nolarini bildirgan 
so‘zlar omonim so‘zlar deyiladi. Ular shakldosh so‘zlar deb ham 
yuritiladi. Masalan: un (tovush), un (mahsulot), un (fe’l).
Qo’shimcha nazariy ma’lumot. “O’zbek tilining izohli lug’atida 
omonimlarga alohida so’z sifatida qaraladi va ular rim raqamlari 

---

151
bilan berilgan. Ko’p ma’noli so’zlar esa bir so’zning turli ma’nolari 
sifatida berilib, arab raqamlari bilan belgilangan. 
267-mashq.
 Qo’yilgan muammo: Quyidagi so‘zlar ishtirokida 
gaplar tuzing. So‘zlar bildirayotgan ma’nolarga e’tibor bering. 
GAPIRISH ko’nikmasini rivojlantirish uchun tavsiya etiladi.
Yechim:
1. Karam – saxovat. 2. Karam – poliz ekini.
Omonim 
so’zlar
I
II
III
adash
ismdosh
bir poyi adashgan
yo’lini yo’qotmoq
bo‘y
uzunasi
hidi
yeng
kiyim qismi
yengmoq
yot
begona
Yotmoq
och
qorni och
och rang
derazani ochmoq
mushak
muskul
pirotexnik vosita
nushak sabzi
palla
yoz pallasi
tarozi pallasi
soz
yaxshi, tuzuk
tor, musiqa asbobi
qamish, qamishzor
son
raqam
oyoq qismi
taxt
hashamatli 
o’rindiq
tayyor, muhayyo
ter
peshona teri
termoq
un
bug’doy uni
tovush, ovoz
unmoq
chakka
chakka suyagi
tomchi
taom
qil
hayvonlar 
dumining bir 
tolasi
bajarmoq; non 
qilmoq
qovoq
poliz ekini
ko’z va qosh orasi
qovoqxona; mayxona
tuz
osh tuzi
suvsiz yer; qo’riq
tuzmoq
shim
ustki kiyim
qand shimmoq
Omonim so’z
Ko’p manoli so’z

---

152
Omonimlarda 
turlicha ma’nolar nazarda 
tutiladi: burun (yuz qismi) – 
burun (avval).

Ko‘p ma’noli so‘zlar bir 
so‘zni o‘z va ko‘chma 
ma’noda qo‘llashdan 
hosil bo‘ladi: burun 
(yuz qismi) – burun 
(choynakning burni).
Inson og’zi va tandir 
og’zi rasmi kerak
268-mashq.
 Qo’yilgan muammo: She’rni o‘qing, undagi g‘oya 
to‘g‘risida suhbat- lashing. Shakldosh (omonim ) so‘zlar bildirgan 
ma’nolarni izohlang. GAPIRISH va TINGLAB TUSHUNISH ko’nik-
masini rivojlantirish uchun tavsiya etiladi. “Audio matn” metodi 
tavsiya etiladi. 
Yechim:
  
Toshni kesa olmas pichoqning dami, (o’tkir qismi)
Pok tanga o‘tmaydi saraton dami, (issiq harorati)
Ilm va hunarga bag‘ishla o‘zni,
G‘animat yoshlikning har o‘tgan dami. (lahzasi) (A. Shukurov)
269-mashq. 
Qo’yilgan muammo: Ikkala rasmni bog‘lab turgan 
so‘zni toping. Ular o‘rtasida qanday aloqadorlik bor? So‘zlar 
ishtirokida gaplar tuzing. GAPIRISH ko’nikmasini rivojlantirish 
uchun tavsiya etiladi. 
Yechim:
I. Sumalak – bahor faslida bug’doy undirilib tayyorlanadigan 
servitamin, xushxo’r taom
II. Sumalak – qorning eriboqib, qayta muzlash natijasida hosil 
bo’lgan naysimon, cho’zinchoq muz
270-mashq.
 Qo’yilgan muammo: Berilgan gaplarni yozing. 
Shakldosh so‘zlarni aniqlab, ularga izoh bering. YOZISH ko’nik-
masini rivojlantirish uchun tavsiya etiladi. “So‘zlar bahsi” metodi 

---

153
tavsiya etiladi.
Yechim: 1. Endigina bargak yozgan tolzordan mayin shamol esdi. 
Otaxon patnisga bir hovuch bargak, bir siqim mayiz, 5–6 ta yong‘oq 
qo‘ydi. 2. O‘ng qo‘li bilan asta peshanasidagi terni artdi. Abdurahim 
pishgan qirmizi olmalarni savatga terdi. 3.Koinot bizga o‘z sirlarini 
ochmoqda. Boshqa sayyoradan kelgan sirli mehmonlarning kosmik 
kemasi kumushsimon sir bilan qoplangan edi. 4. Ahmad o‘zga sayyoralik 
– yot odamlarga termilib qoldi. Ominaxon darslarini tayyorlab bo‘lgach, 
uyquga yotdi.
271-mashq.
 Uyga vazifa. 3, 40, 100 sonlarining berilgan rasmlarga 
qanday aloqasi bor? Ushbu so‘zlar ishtirokida gaplar tuzing.
75-dars. ANTONIMLAR
Darsning a) ta’limiy maqsadi: o’quvchilarga antonimlar va tilning 
cheksiz imkoniyati haqida tushuncha berish;
b) tarbiyaviy maqsad: matnni tahlil qilish orqali o’quvchilarda 
insonparvarlik, mer-muruvvat sifatlarini shakllantirish;
d) rivojlantiruvchi maqsad: mavjud bilim, ko’nikma va malakalarni 
kundalik hayotda qo’llay olish qobiliyatini rivojlantirish.
Assalomu alaykum, tengdoshlar. Ichimizda “Qimmat va Zumrad” 
ertagini o’qimagan bola bo’lmasa kerak. Kelinglar, Zumradoy va 
Qimmatlarga xos fazilat va illatlarni sanaymiz. 
Zumradoy
Qimmat
odobli
Odobsiz
mehnatkash
dangasa