Она тили 5 мет

uchun tavsiya etiladi.
1. Matndagi xodimlardan qaysi birining javobi sizga ma’qul bo‘ldi? 
Nima uchun?
2. Sizningcha, tadbirkor qanday bo‘lishi kerak?
286-mashq.
 Qo’yilgan muammo: Matnda ajratilgan so‘zlarni 
daftaringizga yozing. Ma’nosini izohlang. YOZISH ko’nikmasini 
rivojlantirish uchun tavsiya etiladi. O‘qituvchi o‘quvchilar bilan 
“Talaffuz mashqi” amaliy ish o‘tkazadi.
Yechim:
Nufuz- obro’, mavqe
 
nufus - aholi 
juda- rosa, ancha

judo - ayriliq
yondosh- yonma-yon 
 
yondash - yaqinlashmoq
abzal- otning egar-jabduqlari 
afzal – yaxshi, a’lo, ortiq
287-mashq.
 Qo’yilgan muammo: Berilgan paronimlar juftligini 
daftaringizga YOZING. O‘qituvchingiz yordamida ma’nosini 
izohlang. YOZISH va GAPIRISH ko’nikmasini rivojlantirish uchun 
tavsiya etiladi. Mashq uchun “Tushunchalar tahlili“ metodi tavsiya 
etiladi.
Yechim:
bank-
davlat 
baknki
bob-
qism
gaz
zahar-
li gaz
davo-
muo-
laja
daha-
qish-
loq
faqir-
muh-
toj
soda-
ichim
lik
sodasi
siqim-
qisim
undash-
unda-
moq
uquv-
fahm, 
faro-
sat
ham-
banka-
idish
bop-
mos
g’oz-
par -
randa
da’vo-
arz, 
shi-
koyat
daho-
zako-
vat 
egasi
paqir-
che lak
sodda-
oddiy
si-
g’im-
ichki 
hajm
undosh-
undosh 
tovush
o’quv-
o’qish
xam-
egik
288-mashq.
 Qo’yilgan muammo: Ota – ato, tort – to‘rt, bosh – 
boj, she’r – sher, aso – asov paronimlarining ma’nolarini izohlang. 
Ularning har biriga bittadan gap tuzib yozing. YOZISH ko’nikmasini 
rivojlantirish uchun tavsiya etiladi. 
Yechim:
Ota-dada, padar
ato-sovg’a, hadya
tort-qandolat mahsuloti 
to’rt- son
bosh- tana qismi 
 
boj- chetdan kelgan mol uchun to’lov
she’r-nazm, poyeziya 
sher- o’rmon hayvoni
aso-hassa 
asov-odamga 
o’rganmagan
289-mashq.
 Uyga vazifa: “Men tadbirkor bo‘laman” mavzusida 
10–12 ta gapdan iborat matn yarating.
80-dars. O’ZBEK TILI LEKSIKASINING BOYISH 
MANBALARI. O’Z VA O’ZLASHGAN QATLAM
Darsning a) ta’limiy maqsadi: o‘quvchilarga o’zbek tilining boyish 
manbalari, shevaga xos so’zlar, o’z va o’zlashgan qatlam tushunchalari 
haqida ma’lumot berish, ularning nutqiy kompetensiyalarini oshirish va 
shu orqali tinglab tushunish va yozish kompetensiyasini rivojlantirish; 
b) tarbiyaviy maqsad: o’quvchilar qalbida ona tilimizga muhabbat 
tuyg’usini uyg’otish va o’zga tillarga bo’lgan hurmat madaniyatini 
shakllantirish;
d) rivojlantiruvchi maqsad: o‘quvchilarda o’zga tillardan o’zlashgan 
so’zlarning ma’nolarini anglash va nutqda o’rinli foydalana olish;
Darsni ona tiliga bag’ishlangan she’r bilan boshlaymiz. 
Ona tilim, sen borsan, shaksiz,
Bulbul kuyin she’rga solaman,
Sen yo’qolgan kuning, shubhasiz,
Men ham to’ti bo’lib qolaman. (A.Oripov).
1. Inson nima uchun o’z tilini onaga o’xshatib ona tili deydi?
2. Har bir millat uchun ona tili qanchalik aziz?
3. Chet tillarni bilish uchun ona tilini qay darajada bilish lozim?
4. Shoir nima uchun to’ti obraziga murojaat qilyapti? 

---

160
Til doimiy ravishda boyib boradi. Ularni ikki katta guruhga ajratish 
mumkin: 
Ichki manba – o’z ichki imkoniyatlari asosida boyish.
Tashqi manba – boshqa tillardan so’z olish asosida boyish.
Tildagi so’zlar ikki qatlamdan iborat: 
A) o’z qatlam. Bu qatlamga oid so’zlar azaldan tilimizda qo’llanib 
kelinayotgan umumturkiy so’zlardir.
B) o’zlashgan qatlam. Arab, fors va Yevropa tillaridan o’zlashgan 
so’zlardir.