Onaxon jabborova, zuxra umarova

Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining milliy va umuminsoniy 
qadriyatlar ruhida tarbiyalanganlik darajasini baholash. Boshlan-
g‘ich sinf o‘quvchilarining milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida 
tarbiyalashning samarasi o‘quvchilarning keyingi ta’lim bosqichlariga 
tayyorgarligi bilan baholanadi. O‘zbekistonning hozirgi ta’lim 
tizimida boshlang‘ich sinfni bitiruvchilar ta’limning quyidagi turlariga 
tayyorlanadi: 
- o‘rta umumta’lim maktablariga; 
- Prezident maktablariga; 
- ijod maktablariga; 
- ixtisoslashtirilgan maktablariga.
Bu ta’lim turlariga boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini tayyorlash 
jarayonida aynan ularning milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida 
tarbiyalanganligi muhim o‘rin tutadi. Shu sababli bu qadriyatlar asosi-
da tarbiyalanganlik darajasini baholashning quyidagi indikatorlarini 
belgilash mumkin: 
- boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining milliy qadriyatlarni bilishi; 
- mazkur toifa o‘quvchilarning umuminsoniy qadriyatlardan 
xabardorligi; 
- o‘quvchilarning milliy va umuminsoniy qadriyatlarga rioya qilish 
ko‘nikmasiga egaligi; 
- o‘quvchilarning o‘z millati va o‘zga millatlarni hurmat qilishi. 
Bu indikatorlar boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining milliy va 
umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalanganlik darajasini belgilab 
beradi. Shu sababli boshlang‘ich sinf Sinf rahbarlarining vazifalari 
kengayadi va yaqinda qabul qilinishi kutilayotgan “O‘qituvchi maqo-
mi” to‘g‘risidagi Qonuni asosida boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining 
tarbiyalanganlik darajasini o‘rganib borish Sinf rahbarining asosiy 
vazifalaridan biri sifatida belgilanmoqda. 
Pedagogik adabiyotlarda “indikator” tushunchasi ta’lim va 
tarbiyaning sifat ko‘rsatkichini belgilovchi atama sifatida ishlatiladi. 
Shu ma’noda boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini milliy va umuminsoniy 
qadriyatlar ruhida tarbiyalash ishida aynan indikatorlarga, ya’ni ushbu 
ruhda tarbiyalanganlik darajasining sifat ko‘rsatkichiga e’tibor berish 
muhim ahamiyatga ega. Bunda quyidagilarga asoslanish lozim: 
19

---

- o‘quvchi ongi va yurish-turishida xalqimiz tabiatiga xos bo‘lgan 
milliylik, urf-odat va odoblar majmuining shaklanayotganligi; 
- o‘quvchi axloqida va axloqiy munosabatlarida xalqimizning 
madaniyatida mavjud bo‘lgan o‘zgalarni hurmat qilish, shaxsiy 
manfaatlarni ustuvor qo‘ymaslik va o‘zgalarga doimo yordamga tayyor 
turish kabi umuminsoniy yondashuvlar shakllanayotganligi; 
- o‘quvchining xatti-harakati va jamoaga moslashuvida jamoaning 
tartib-intizomiga va umumiy harakatlariga moslik shakllanayotganligi; 
- o‘quvchining dunyoqarashida o‘zlikni anglash va indeal maqsad-
muddaolarga intilish xislatlari shakllanayotganligi. 
Bularning barchasi boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini milliy va 
umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalash ishini indikatorlar asosida 
amalga oshirish imkoniyatlarini beradi. Shu sababli bu asoslar aynan 
oliy pedagogik ta’lim jarayonida talabalar tomonidan o‘zlashtirilishi 
shart. 
Umuman milliy va umuminsoniy qadriyatlar tarbiyasi vositasida 
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining dunyoqarashi, axloqi va amaliy 
ko‘nikmalarini shakllantirish jamiyatning eng muhim ehtiyojlaridan 
biri hisoblanadi.