Onaxon jabborova, zuxra umarova

 
 
 
 
31

---

2-MODUL. “TARBIYA” FANINI O‘QITISH 
METODIKASINING DIDAKTIKASI 
 
6-MAVZU: BOSHLANG‘ICH SINFLARDA “TARBIYA” 
FANINI O‘QITISH 
 
Reja: 
1. Didaktikaning asosiy tamoyillari 
2. “Tarbiya” fanini o‘qitish metodlari 
3. “Tarbiya” fanini o‘qitish texnologiyalari 
Tayanch tushunchalar: 
Tarbiya, didaktika, fan, tamoyil, o‘qitish, metod, texnologiya, ilm, 
ko‘nikma, tushuncha, uquv, tajriba. 
Didaktikaning asosiy tamoyillari. “Didaktika” atamasi grekcha 
bo‘lib, o‘qitish va o‘rgatish ma’nolarini anglatadi. Didaktika deganda 
ta’lim nazariyasi tushuniladi. Shu jihatdan didaktika pedagogikaning 
nimaga o‘qitish, nimani o‘qitish va qanday o‘qitish kabi masalalariga 
javob beradi.
Didaktikaning asosiy jihatlari quyidagilardan iborat: 
1) didaktik vositalar va tarqatmalar: zaruriy jihozlar kompьyuter 
vositalari, modellar va maketlar, ko‘rgazmalar va texnik vositalar; 
2) didaktik materiallar: pedagogtomonidan tayyorlanadigan dars 
materiallari va mustaqil ta’lim topshiriqlari. 
Didaktikaning asosini qobiliyat tashkil etadi. Bunda bo‘lajak 
o‘qituvchilarning qobiliyatini rivojlantirish ularni didaktik texnolo-
giyalar bilan qurollantirish nazarda tutiladi. Bu o‘rinda didaktikaning 
asosiy tamoyillarini taqdim etamiz. 
Eng avvalo didaktika nazariyasi tamoyilini o‘zlashtirish 
maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bugungi kunda didaktika nazariyasiga 
doir quyidagi kontsepsiyalar mavjud: 
1) didaktik qomusiylik konsepsiyasi: bunda pedagogik ta’lim 
bo‘yicha to‘liq ilmiy ma’lumot berish nazarda tutiladi; 
2) didaktik pragmatizm konsepsiyasi: bunda amaliyotga yo‘nalti-
rilgan ta’lim berishga asoslaniladi; 
3) funksional materializm didaktik konsepsiyasi: bunda fanlarning 
o‘zaro bog‘liqligi asosida ta’lim berishga ustuvor darajada qaraladi; 
32

---

4) o‘qitishning manfaatli didaktik konsepsiyasi: bunda ta’lim 
oluvchilarning xoxish istaklarini hisobga olgan holda ta’lim beriladi. 
Didaktika nazariyasiga oid bu konsepsiyalar asosida o‘qitish 
jarayoni tashkil etiladi. 
Didaktikaning asosiy tamoyillaridan biri amaliyotdir. Bu tamoyil 
quyidagilarni qamrab oladi: 
1) dars maqsadini belgilash; 
2) darsda eng ilg‘or innovatsion texnologiyalarni qo‘llash; 
3) ta’lim oluvchilarning bilim va ko‘nikmasini rivojlantirishga 
e’tibor berish; 
4) ta’lim oluvchilarning bilim va tarbiya darajasini baholab 
borish. 
Bularning barchasi o‘qitishning maqsadli tashkil etish va unda 
ko‘zlangan samaraga erishishning asosi hisoblanadi. Shu sababli 
“Tarbiya” fanini o‘qitish didaktikasini ishlab chiqish zaruriyat bo‘lib 
turibdi. Mazkur masalada bizning yondashuvimiz quyidagicha: 
- “Tarbiya” fanini o‘qitishda tarbiyalanuvchining huquqlarini 
ustuvor bilish; 
- mazkur fanni o‘qitishda eng ilg‘or pedagogik va innovatsion 
texnologiyalarga tayanish; 
- har chorak so‘ngida fanning o‘qitish natijalarini monitoring qilib 
borish. 
Bunday yondashuv asosida “Tarbiya” fanini o‘qitish didaktikasini 
maqsadli shakllantirish imkoniyati mavjud.
Mazkur asoslar asosida “Tarbiya” fanini o‘qitishning yangilangan 
didaktikasini ishlab chiqish imkoniyati bor. Buning uchun O‘zbe-
kiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 14 oktyabrdagi 
235-sonli Qarori bilan tasdiqlangan “Tarbiya” fani bo‘yicha umumiy 
o‘rta ta’lim muassasalari o‘quvchilariga qo‘yiladigan malaka 
talablari”ga asoslanish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Mazkur Malaka 
talablarining “Tarbiya” fanini o‘rganish bosqichlariga e’tibor bering: