Oqiw qollanba

 
 
5-tema: Kúyew shash túrmegin modellestiriwdiń ózgeshelikleri 
 
Quramalı fantaziyali shash túrmegi, mısalı, jumıs 
penenyamasa sport maydanında tuwrı kelmewin 
tastıyıqlaw shárt emes. Oǵada rásmiy ózgeshelikke iye 
bolǵan dástúrlerden uzın shashlardı osiltirib júrgen 
adamdıń payda bolıwı da aqlga sıymaytuǵın jaǵday 
bolıp tabıladı. Kompozitsiyadagi barlıq zat shash 
túrmegining maqsetine Bo'ysundirilishi zárúr. Basqasha 
aytqanda, shash túrmegining ámeliy jarıqı onıń kórkem 
formasınıń mazmunı bolıp qalıwı kerek. Bul nızamdı 
ańlatiwshı tómendegi úsh qaǵıyda ámeldegi: 
1. Shash túrmegi jáne onıń forması hám de maqsetiniń 
organikalıq birligi; 
2. Dáslepki maǵlıwmatlardıń shash túrmegining maqseti hám formasına sáykesligi; 
3. Dáslepki maǵlıwmatlar hám bezewdiń birligi. 
Hár qanday shash túrmegining forması onıń wazıypası menen baylanıslı bolıwı kerek, 
yaǵnıy maqseti anıq kórinip turıwı kerek. Mısalı, qozaqlıq mashinalarında islep atirǵan hayaldıń 
shash túrmegi kalta qırqılǵan yamasa ıqsham formada bolıwı kerek. Bul, óz gezeginde, onıń 
shashın háreketlenip atırǵan yamasa sheńberip atırǵan dáskege túsip qalıwınan asıraydı. Sportshı 
hayallar shash túrmegi júdá qısqa boladı, sebebi, birinshiden, jarıslarda metall túymelerden 
paydalanıw qadaǵan etiledi, olar jaraǵa sebep bolıp qalıwı múmkin, ekinshiden, sportshılar tez-
tez dushda juwınıwı zárúr, sol sebepli shash bunda ovoragarchilik keltirip shıǵaradı. 
Shash túrmegi tariyxında ápiwayı hám nátiyjeli, quramalı hám bay bezetilgen sırtqı 
kórinislerge kóplegen úlgiler ushraydı. Ol forma mazmunınıń wazıypası esaplanadı, soǵan kóre 
tamashagóy shash túrmegining formasın estetik bahalab, usı waqıtta onıń mazmunın aqıl etedi. 
Forma soǵıw menen sanalı shuǵıllanıw, forma payda etiwdiń texnologiyalıq processleri 
aldınan jańalap qoyılǵan maqsetke anıq baǵdarlanǵan bolıwı ushın shashtárez-modelyer 
formanıń obiektiv qásiyetlerin hám atap aytqanda, shash túrmegi qásiyetlerin kólemiy-mákaniy 
forma retinde úyreniwi kerek.