O’qo’v qo’llanma Oliy o’quv yurtlararo ilmiy-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengash Prezidiumi tomonidan nashr etishga tavsiya qilingan

7-jadval
O’zbekiston sanoati asosiy fondlarining tuzilishi

Asosiy fondlar	Salmog’i, %
Barcha asosiy fondlar	100,0
Passiv qismi:	46,3
I. - Binolar	26,7
II. - Inshoatlar	19,8
Aktiv qismi:	53,5
III. - Uzatuvchi uskunalar	10,3
VI. - Mashina va dastgohlar ja’mi, shundan:	51,1
- Kuch beruvchi mashina va dastgoxlar	7,4
- Ishchi mashina va dastgoxlar	29,7
- Qlchov va boshqaruv dastgoxlari	1,7
- Hisoblash texnikasi	2,0
V. - Transport vositalari	2,0
VI. - Boshqa xil asosiy ishlab chiqarish fondlari (AIF)	1,0

Korxonalarning boshqa xil asosiy fondlari tarkibiga quyidagi vositalar kiradi:

• Mulkka egalik qilish huquqi asosida unga tegishli bo’lgan er maydonlari va tabiatni muhofaza qilish ob’ektlari (suv, er osti boyliklari va boshqa resurslar);
• Ishlab chiqarish, xo’jalik ichidagi yo’llar va xo’jalik investorlari;
• Asosiy fondlar tarkibiga kiruvchi erlarni va ishoraga olingan binolar, inshoatlar, dastgohlar va boshqa ob’ektlarni yaxshilash uchun ajratilgan kapital qo’yilmalar.

Asosiy kapital yoki ishlab chiqarish fondlarining «mashina va dastgohlar» guruhi ularning umumiy hajmida 40,8 % bo’lsa, shundan eng ko’pi masalan, 29,7 % ishchi
(kuch beruvchi) mashinalari va dastgohlariga to’g’ri keladi. Boshqa qolgan qismi - qlchov asboblari va laboratoriya uskunalariga, hisoblash texnikasi. Avtomatik ishchi mashinalari va dastgohlariga ham mashina va dastgohlar guruhiga kiradi.
Asosiy ishlab chiqarish fondlari tuzilishi turli xil omillar ta’sirida o’zgarib turadi:

• Ishlab chiqarish va texnikaning xususiyatlari;
• Ishlab chiqarishni kontsentratsiyalashtirish, ixtisoslashti-rish, kooperativlashtirish;
• Ishlab chiqarishda texnika taraqqiyoti darajasi;
• Amal qilayotgan korxonalarni rekonstruktsiya qilish, kengaytirish, asosiy fondini qayta yangilash, yangi korxonalarni qurish;
• Iqtisodiyotimizda kichik va xususiy korxonalarni ko’plab yaratilishi;
• Qurilish ishlarini industrial asosga kqchirish;
• Sanoatni geografik jixatdan ratsional joylashtirish.

Asosiy fondlarni eski-ma’naviy va jismoniy emirilganlari o’rniga yangilarini kiritish yo’li bilan sanoat korxonalarining ishlab chiqarish quvvatini oshirib boriladi. Asosiy fondlarni yangilash koeffitsenti shu davrda kiritilgan asosiy fondlar xajmini (Fk) ularni yil oxiridagi umumiy qiymatiga (Fy.o) nisbati bilan topiladi:

Фк ;
Фй.о
Фя.к 
Korxonalarda asosiy ishlab chiqarish fondlari tarkibida uning eng aktiv qismi - ishchi mashina va dastgoxlari salmog’i nisbatan yuqori bo’lsa korxona quvvati ham ko’p bo’ladi.
Asosiy kapital mamlakat iqtisodiy potentsialini, qudratini belgilaydi. SHuning uchun asosiy kapitalni yangi-yangi kapital qo’yilmalari yoki investitsiyalar hisobiga yaratib kelinadi.