Fizokratlar - boylik muomala jarayonida emas, ishlab chiqarish sohasida, faqat qishloq xo’jaligi va dehqonchilikda deb hisob-lashgan. Ular fikricha kapital - bu erga sarflangan mablag’lardir. Bu xil kishilar sanoat va savdoni unumsiz soha deb hisoblashgan.
Ingliz klassiklari kapital tushunchasini sanoatga ham qo’lla-ganlar. «Iqtisodiyot nazariyasi» asoschilaridan biri A.Smit (1723-1790y) kapitalni keyinchalik ishlab chiqarishni yurgazish uchun mqljallangan zaxiralar; mehnatni ishga soladigan kuch deb qaragan. D.Rikardo fikricha kapital - bu mehnatni xarakatga keltiruvchi barcha vositalar: oziq-ovqat, kiyim-bosh, asbob-anjomlar, mashina-lar va xokazolar bo’lib ishlab chiqarishda ishlatiladi va mamlakat boyligining bir qismini tashkil etadi.
Lekin xulosa qilib aytadigan bo’lsak, barcha iqtisodchilar-ning yagona fikri shundaki, bir tomondan kapital - bu mehnat bilan yaratilgan va tovarlarni ishlab chiqarish, xizmat ishlarini bajarish uchun ishlatiladigan barcha ne’matlardir va ikkinchi tomondan bu ne’matlar daromad keltirish qobiliyatiga ega.
SHunday qilib kapital, keltirilgan, yaratilgan vao’tdan boshlab ishlab chiqarishda
uzoq yillar xizmat qiluvchi ishlab chiqarish omilidir.
Kapital va er birgalikda mamlakat moddiy boyligini tash-kil etadi. Ular uzoq davr mobaynida ishlatiladi va ma’lum qiymatga ega bo’ladi. Lekin moliyaviy boylik moddiy boylikdan farq qiladi.
Masalan, birorta aniq firmaning 100-ta aktsiyasiga ega bo’lgan kishi uchun bu moliyaviy kapital. Uning aktsiya sertifikatlari qiymatga ega, chunki ular moddiy
boylikka egalik qilish huquqini beradi, lekin sertifikatning o’zi moddiy boylik emas. Sertifikat yordamida, masalan avtomobil ishlab chiqarib bo’lmaydi. Moddiy boyliklarning bugungi qiymati, ularning kelajakda nima yaratishiga bog’liq.
Shuning uchun bugungi kundagi ishlab chiqarish dastgohlari, bino, inshoatlar va boshqalarga sarf qilingan kapital mablag’lari miqdorini kelasi davrlarda olinadigan
Do'stlaringiz bilan baham: |
