O‘quv qo‘llanma

 
 BUXORO-SOMONIYLAR POYTAXTI 
Buxoro ahli qadim zamonlar haqida qiziq rivoyatlar aytib keladilar. 
[Masalan], ularning [hammasi] bir ovozdan ta’kidlaydilarki, ularning 
qal’asi va ko‘handizining fazilatlaridan [biri] shuki, undan hech qachon 
[birorta] hukmdorning janozasi chiqmagan, unda xech qachon chetga 
chiqib, mag‘lub bo‘lgan [qo‘shin] ning tug‘i yoki bayrog‘i o‘rnatilmagan. 
Bu g‘aroyib [bir] mos kelish [hollari] dandir. 
Aytishlaricha, Buxoroning ilk [aholisi]ni qadim zamonlarda 
Istaxrdan ko‘chib kelgan odamlar [tashkil etgan]. 
Somon xonadonidan [bo‘lgan] Xuroson hokimlarining qarorgohi 
Buxoroda, chunki u Movarounnahrning Xurosonga eng yaqin shahridir. 
Kim u erda [bo‘lgan] bo‘lsa, Xuroson uning oldida, Movarounnahr esa 
orqasida [bo‘ladi]. 
[Ular] sodiq itoatli, hukmdorlarga muxolifati oz, [ularning] 
farmonlarini imkon qadar [bajarish]ga vojiblidirlar. Bularning [hammasi] 
Movarounnahrning hamma erlaridagi [boshqa] odamlarning yaxshi 
fazilatlari bo‘lsa ham, [hokimlarning] ular orasida [yashashni] ixtiyor 
etishlariga olib keladi. 
[Buxoro] ni birinchi bo‘lib o‘ziga turar joy va Somon xonadonining 
qarorgohi etib tanlagan [hukmdor], Alloh uning [gunohlarini] kechirsin, 
Abu Ibrohim Ismoil ibn Ahmad edi. U Buxoroda yashab turgan vaqtda, 
Xuroson voliysi [etib] tayinlangan edi. U [Buxoro] eridan marhamat olib, 
o‘zining u erdagi maqomini davom etdirdi, [chunki unda turish] unga rohat 
bag‘ishlar edi va lazzatlantirardi. Uning avlodlari davrida ham hokimiyat 
[Buxoro] 
da 
qoldi. 
Ungacha 
Movarounnahr 
hukmdorlari 
yoki 
Samarqandda, yoki ash-Shoshda, yoki Farg‘onada yashar edilar. Buxoro 
hukmdorlari Toxiriylar [sulolasi] ning davri tugaguncha Xurosondan 
mustaqil bo‘lishga intilar edilar. 

---

289