O‘quv-uslubiy majmua Namangan davlat universiteti kengashining 2021-y. "27"

maxbun deb ataladi;
12
3) mafoilon. «Mafoilun» (maxbun // V–V–) 4-cho’ziq bo’g’inining o’ta 
cho’ziq bo’g’inga aylanishidan hosil bo’ladi: V–V~. Rukndagi bu o’zgarish «izola», 
«izola» zihofi natijasida paydo bo’lgan far’iy rukn muzol deb ataladi. Ammo u solim 
rukn «mafoiylun»dan emas, balki maxbun rukn «mafoilun»dan hosil bo’lganligi 
uchun muzolli maxbun ma’nosida «maxbuni muzol» deb nomlanadi; 
4) muftailun. «Mustaf’ilun» (– –V–) ikkinchi «taf» cho’ziq bo’g’inining «ta» 
qisqa bo’g’inga aylanishidan hosil bo’ladi: –VV–. Yuzaga kelgan «musta’ilun» unga 
vazndosh bo’lgan «muftailun» bilan almashtiriladi. Rukndagi bu o’zgarish «tayy», 
«tayy» zihofi natijasida paydo bo’lgan far’iy rukn matviy deb ataladi; 
5) muftailon. «Muftailun» (matviy //–VV–) 4-cho’ziq bo’g’inining o’ta 
cho’ziq bo’g’inga aylanishidan hosil bo’ladi: –VV~. Rukndagi bu o’zgarish «izola», 
«izola» zihofi natijasida paydo bo’lgan far’iy rukn muzol deb ataladi. Ammo u solim 
rukn «mustaf’ilun»dan emas, balki matviy rukn «muftailun»dan hosil bo’lganligi 
uchun muzolli matviy ma’nosida «matviyi muzol» deb nomlanadi; 
12
Mazkur far’iy ruknni «mafoiylun»dan hosil bo’lgan far’iy rukn «mafoilun» bilan chalkashtirmaslik lozim. Garchi 
nomlanishi bir xil bo’lsa ham, ular ikki xil asliy ruknga tegishli, shuningdek, ular ikki xil zihof natijasida yuzaga 
kelgan: «mafoiylun»da «qabz» (shuning uchun u maqbuz), «mustaf’ilun»da esa «xabn» (shuning uchun u maxbun). 
Bu fikr keyingi maf’uvlun, fauvlun, fa’lun, foilun, mafoilotun far’iy ruknlariga ham tegishli.

---