O‘quv-uslubiy majmua Namangan davlat universiteti kengashining 2021-y. "27"

mahzuz deyiladi; 
11) foilun. «Mustaf’ilun» (– –V–) 1-bo’g’inining tushishi natijasida hosil 
bo’ladi: –V–. Qolgan «taf’ilun» unga vazndosh bo’lgan «foilun» bilan almashtiriladi. 
Rukndagi bu o’zgarish «raf’», «raf’» zihofi natijasida paydo bo’lgan far’iy rukn 
marfu’ deyiladi; 
12) mustaf’ilotun. «Mustaf’ilun» (– –V–) 3-qisqa bo’g’inidan so’ng unga bir 
cho’ziq bo’g’in qo’shilishi natijasida hosil bo’ladi:– –V– –. Rukndagi bu o’zgarish 
«tarfil», «tarfil» zihofi natijasida paydo bo’lgan far’iy rukn muraffal deyiladi; 
13) mafoilotun. «Mafoilun» (maxbun // V–V–) ning 3-qisqa bo’g’inidan so’ng 
unga bir cho’ziq bo’g’in qo’shilishi natijasida hosil bo’ladi: V–V––. Rukndagi bu 
o’zgarish «tarfil», «tarfil» zihofi natijasida paydo bo’lgan far’iy rukn muraffal 
deyiladi. Ammo u solim rukn «mustaf’ilun»dan emas, balki maxbun rukn 
«mafoilun»dan hosil bo’lganligi uchun maxbunning muraffali ma’nosida «maxbuni 
muraffal» deb nomlanadi; 
14) muftailotun. «Muftailun» (matviy //–VV–) ning 3-qisqa bo’g’inidan so’ng 
unga bir cho’ziq bo’g’in qo’shilishi natijasida hosil bo’ladi: –VV––. Rukndagi bu 
o’zgarish «tarfil», «tarfil» zihofi natijasida paydo bo’lgan far’iy rukn muraffal 
deyiladi. Ammo u solim rukn «mustaf’ilun»dan emas, balki matviy rukn 

---

 
57 
«muftailun»dan hosil bo’lganligi uchun matviyning muraffali ma’nosida «matviyi 
muraffal» deb nomlanadi. 
«Mustaf’ilun» rukni, uning zihoflari hamda ulardan hosil bo’ladigan far’iy 
ruknlarni quyidagi jadvaldan ko’rish mumkin: 
T/r 
rukn nomi