O‘quv-uslubiy majmua Namangan davlat universiteti kengashining 2021-y. "27"

mah, sipah. Masalan: 
Xo:–lu: xa–ting xa–yo:–li–di–n,^ey sar–vi gul–’u–zor, 
– – V – V – V V – – V – V ~ 
Go:–hi: ko’–zum–ga: xo:–l. tu–shub–dur ga–hi: g’u–bor. 
– – V – V – V V – – V – V ~ 
«Goh(i)» so’zining «go–» bo’g’ini ikkinchi misraning 1-bo’g’inida kelib 
cho’ziq, 11-bo’g’inda esa «ga–»ga aylanib, qisqa bo’g’in hosil qilgan.
Lekin bu holat boshqacha tuzilishga ega bo’lgan forscha so’zlarda uchramaydi.
2. O’zbekcha so’zlar. O’zbek tilida, yuqorida aytilganidek, cho’ziq unlilar 
yo’q. Cho’ziq unli vazifasini ham qisqa unlilar bajaradi. Shuning uchun o’zbekcha 
so’zlardagi har qanday unli qisqa talaffuz qilinishi ham, cho’ziq talaffuz qilinishi 
ham, binobarin, vazn talabi bilan bir unli bir so’zning o’zida qisqa bo’g’in hosil 
qilishi ham, cho’ziq bo’g’in hosil qilishi ham mumkin. Boshqacha qilib aytganda, 
o’zbekcha so’zlar, arabcha-forscha so’zlardan farqli o’laroq, qat’iy vaznga ega 
emas. Masalan, «su(v)» so’zining ikki xil vazni bor: 1) qisqa: V; 2) cho’ziq: –:
Haj–ri–din bag’–rim su–dur, ul su: a–ro: bo:–lig’ ka–bi:, 
– V  – – – V – – – V – – – V – 
Dar–du meh–nat o’:–qi–din bir ne:–cha pay–kon–dur ma–nga:. 
– V – – – V – – – V – – – V – 
Baytda «su(v)» so’zi bir misraning o’zida ham qisqa, ham cho’ziq bo’g’in hosil 
qilgan. 
«De(moq)» so’zining vazni ham ikki xil:
1) qisqa: V: 
Mun–doq de–di no:–qi–li: ma–o:–ni:, 
– – V V – V – V – – 
Qil–g’och bu ba–di:–’a. so’z ba–yo:–ni:. 
– – V V – V – V – – 
2) cho’ziq: –: 
De:–di:–ki, «A–yo: ha–ki:–mi do:–no:, 
– – V V – V – V – – 

---

 
15 
Har huk–m.–da ho:–ki–mu: ta–vo:–no:!» 
– – V V – V – V – –