Organik kimyoni endi boshlaganlar uchun maslahatlar

Sikloalkan	Alken	Diyen	Alkin
Arenlar
Gaz	C1^–C4	C3 – C4	C2 – C4	C=C-C=C	C2H2
Suyuq	C5 – C15			C=C-C=C | C		C6H6
Qattiq	C16 - ∞

1. Sikloalkanlar suvda amalda erimaydi.
2. M_r ortishi bilan t_q va ρ oshib boradi.
3. Etilen – rangsiz, hidsiz, havodan biroz yengil gaz.
4. Suvda yomon eriydi.
5. CH₂=C-CH=CH₂ – uchuvchan xususiyatga ega suyuqlik.
|
CH₃
6. Atsetilen – havodan yengilroq, suvda kam eriydi, toza holda hidsiz.
7. C₆H₆ – rangsiz, suvda erimaydigan, o`ziga xos suyuqlik.
8. C₆H₆ – qaynash temperaturasi pastroq, sovutilganda oson qotib ok kristall hosil qiladi.


49 | Uglevodorodlarning ishlatilishi
1. Tabiiy gazning asosi – CH₄
2. CH₄ dan metil spirti, sirka kislota, etil spirti, sintetik kauchuk, mochevina olinadi.
3. CH₂Cl₂, CHCl₃, CCl₄ – erituvchi sifatida foydalaniladi.
4. Alkanlar yoqilg`i sifatida ham ishlatiladi.
5. C₆H₆Cl₆ – insektitsid (zararkunandalarga qarshi vosita) sifatida ishlatiladi.
6. Etilen va propilenning polimerlanish mahsulotlaridan texnika va turmushda foydalaniladigan polietilen va polipropilen olinadi.
7. C₂H₂ – organik sintez mahsulotlarini olishda dastlabki xomashyo sifatida keng qo`llaniladi.
8. Atsetilen kislorodda yondirilganda temperatura 3000℃ gacha ko`tariladi.
9. Yuqoridagi holatdan metallarni payvandlash va kesishda foydalaniladi.


50 | Kislorodli organik birikmalar(Spirtlar,fenollar,aromatik birikmalar)

Uglevodorodlarning bir yoki bir nechta vodorodini gidroksil(-OH) gruppalarga almashinishidan hosil bo`lgan birikmalar spirtlar yoki alkogollar deyiladi.
M: R – OH
Spirtlar molekulasidagi gidroksil gruppalarining soniga qarab bir atomli, ikki atomli, uch atomli va ko`p atomli bo`lishi mumkin.

Spirtlar radikal tarkibiga qarab to`yingan, to`yinmagan va aromatik spirtlarga bo`linadi.

To`yingan spirtlar– Alkan molekulasidagi bitta vodorod atomining gidroksil (-OH) guruhga almashinishi natijasida hosil bo`lgan organik birikmalarga aytiladi. Ular C_nH_2n+1OH umumiy formulaga ega.

CH₃ – OH

To`yinmagan spirtlar ( Alkenollar, alkinollar va alkadiyenollar va b.) – alkenning, alkinning, alkadiyenning yoki boshqa to`yinmagan uglevodorodlarning OH lik hosilasi. (!!! OH pi bog` tutgan uglerodga birikmaydi)
C=C-C-OH C≡C-C-OH C=C=C-C-C-OH