O’zbek tili adabiyoti kafedrasi n. Dosanov hozirgi o‘zbek adabiy tili fani bo’yicha

Butun sonlar umumiy miqdorni bo‘laklarga ajratmagan holda, butunligicha ifodalaydi: bеsh, o‘n, yuz kabi.
Kasr sonlar butunning qismini bildiradi: bеshdan bir, o‘ndan uch kabi.
Butun son bilan kasr son birgalikda ifodalansa kasrli son dеyiladi. Kasrli son yozuvda quyidagi shakllarda namoyon bo‘ladi:
12,5 - o‘n ikki yarim, o‘n ikki butun o‘ndan bеsh.

3. 
   - uchdan bir; bir taqsim uch.
   

5,03 - bеsh butun yuzdan uch kabi.
3-ilova
Sonning tuzilishiga ko‘ra turlari
Sonlar tuzilishiga ko‘ra sodda, murakkab va juft bo‘ladi.
Sodda son birgina o‘zakdan tuzilgan bo‘ladi: uch, bеsh , o‘n kabi.
Murakkab sonlar kamida ikki o‘zakdan tuzilib, bir umumiy miqdorni anglatadi: bir yuz ellik, yigirma bеsh, ikki ming to‘rt kabi.
Juft sonlar ikki sonning juft holda, kеtma-kеt holatda yoki o‘zaro tеng bog‘lanishidan hosil bo‘ladi: bеsh-o‘n, to‘rt-bеsh, bеsh-bеsh, yuzta-yuzta, qirqta-ellikta, o‘n-o‘n bеshta kabi.

4-ilova



5-ilova.
Insert jadvali

Tushunchalar	V	+	-	?
Miqdor son
Tartib son
Butun son
Kasr son
Sonlarning otlashuvi

“HOZIRGI O‘ZBEK ADABIY TILI” FANIDAN TEST SAVOLLARI

	Savol	A	B	C	D
1	Sifatlar otlashib kelganda gapda qaysi gap bo’laklari vazifasida keladi?	Ega, to’ldiruvchi, qaratqichli aniqlovchi	Kesim	Hol	Barcha gap bo’laklari vazifasida
2	Asliy sifatlar joylashgan qatorni tanlang.	Oq, qizil, yaxshi	Bilimli, yillik suvsiz	Ertalabki, tonggi, mevali	Oylik, oilaviy qadimgi
3	Nisbiy sifatlar joylashgan qatorni toping	Suvsiz, bilimli, mevali	Yaxshi, yomon, nordon	Novza, yosh, shirin	Achchiq, sho’r, yengil
4	Son ma’no xususiyati va grammatik belgilari jihatidan qanday turlarga bo’linadi?	Miqdor son, tartib son	Sanoq son, chama son	Jamalovchi son, sanoq son	Chama son, jamalovchi son
5	Suyuqlik o’lchovini bildiruvchi hisob so’zlari berilgan qatorni aniqlang.	Chelak, litr, qultum	Qop, arava, zambil	So’m , tiyin, tanga	Kun, soat, asr
6	Sonlar butunni yoki qismni ifodalashi jihatidan qanday turga bo’linadi?	Butun son, kasr son	Sanoq son, chama son	Miqdor son, tartib son	Jamlovchi son , miqdor son
7	Olmoshlar gapda bajargan vazifasiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?	Ot, sifat, son toifasidagi olmoshlarga	Bo’lishsizlik olmoshlariga	So’roq olmoshlarga	Gumon olmoshlarga
8	Ko’rsatish olmoshlari joylashgan qatorni toping	Bu , shu, ana shu	Allakim, hech kim , bari	Kim, qaysi, barcha	Kimdir, hamma, nega
9	Olmoshning gapdagi vazifasi to’liq berilgan qatorni toping.	Ega, kesim, to’ldiruvchi, aniqlovchi, hol	Hol, aniqlovchi	Ega, kesim	Toldiruvchi, hol
10	Miqdor-daraja ravishlari joylashgan qatorni toping.	Ko’p, qittak, kam	Tez , sekin, darhol	Oldinda, olisda, hamisha	Ataylab, qasddan, jo’rtaga
11	Maqsad ravishlari joylashgan qatorni toping.	Ataylab, qasddan, jo’rtaga	Dastlab, yaqin, uzoq	Nari , pastga, olisda	Do’stona , astoydil, tez
12	Holat ravishi joylashgan qatorni toping.	Tez, piyoda, darhol	Ancha, ortiq, xiyla	Olg’a, yaqinda, tubanda	Qasddan, ataylab, bila-ko’ra
13	Asl ko’makchilar joylashgan qatorni toping	Bilan, uchun, qadar	Burin, ilgari, keyin	Boshqa, tashqari, qarab	Ko’ra, qaraganda, boshlab
14	Ot komakchilar joylashgan qatorni toping	Ilgari, keyin, tashqari	Bilan, qadar, sari	Uchun, boshqa, qarab	Ko’ra , qaraganda, yarasha
15	Fe’l ko’makchilar joylashgan qatorni toping	Qarab, boshlab, ko’ra	Uzun, bilan, sari	Keyin, boshqa, tashqari	Qadar, sayin, sari
16	Yakka bog’lovchilardan iborat qatorni toping	Va, ammo, lekin	Ba’zan, ham, yoki	Bir, goh, dam	Yoki, bir, ba’zan
17	Takroriy bog’lovchilardan iborat qatorni toping	Dam, ba’zan, ham	Yoki, gar, agar	Biroq, lekin, balki	Chunki ,yoki, basharti
18	Zidlovchi bog’lovchilardan iborat qatorni toping	Ammo, lekin, biroq	Va, hamda, bilan	Yoki, ba’zan, goh	Hamda, va, bir
19	Hamma keldi faqat Odil kelmadi. Ushbu gapda qanday yuklama ishtirok etgan?	Ayiruv va chegaralo yuklamasi	Aniqlov yuklamasi	Gumon yuklamasi	Inkor yuklamasi
20	O’gli otasining huddi o’zi. Ushbu gapda qanday yuklama ishtirok etgan?	Aniqlov yuklamasi	Inkor yuklamasi	Ayiruv va chegaralov yuklamasi	Kuchaytiruv va ta’kid yuklamasi
21	His-hayajon undovlaridan iborat qatorni toping	Oh, hoy, dod	Xayr, obbo, balli	Rahmat, xo’sh, hey	Hay, ey, salom
22	Buyruq-xitob unovlaridan iborat qatorni toping	Balli, hormang, xayr	Oh, bas, uh	Ofarin, uf, dod	Voy, huv, ura
23	Tovushga taqlid bildiruvchi so’zlar qatorini toping	Shildir-shildir, g’ir-g’ir, taraq-turuq	Yalt-yalt, lim-lim, apil-tapil	Lip, yalt, yarq	Lim-lim, lip-lip, yalt-yalt
24	Sintaksis nimani o’rganadi?	So’z birikmasi, gap va uning turlarini	So’z turkumlarini	So’zning leksik ma’nolarini	Nutq tovushlarini
25	So’zlarning quyidagi qaysi munosabati gapni hosil qiladi?	Predikativ munosabat	Ayiruv munosabat	Obyektiv munosabat	Relyativ munosabat
26	Sintaktik aloqani ifodalovchi vositalarga nimalar kiradi?	So’z shakllari, yordamchi so’zlar, so’z tartibi, ohang	Tobelanish	Tenglanish	Tobelanish va tenglanish
27	So’z birikmasi hokim so’zning qaysi so’z turkumiga oidligiga qarab nechta guruhga bo’linadi?	3 ta	2 ta	5 ta	4 ta
28	Murakkab so’z birikmasi berilgan qatorni toping	Paxta gulli chinni piyola	Chiroyli qiz	Vatanni sevmoq	Aytilgan so’z
29	Gaplar tuzilishiga ko’ra dastlab qanday turlarga bo’linadi?	Sodda va qo’shma gaplarga	Sodda yig’iq gaplarga	Ergash gaplarga	Bog’langan qo’shma gaplarga
30	Gaplar kuzatilgan maqsadning yo’nalishiga qarab qanday turlarga ajratiladi?	Darak, so’roq, buyruq gaplarga	Sodda gaplarga	Qo’shma gaplarga	Ergash gaplarga
31	Alisher Navoiy g’azal mulkining sultonidir. Ushbu gapda qaysi gap bo’lagi birikmali qo’llangan?	Kesim	Ega	Aniqlovchi	Hol
32	Chumchuqdan qo’rqqan tariq ekmas. Ushbu gapga qaysi gap bo’lagi birikmali qo’llangan	Ega	Hol	Kesim	To’ldiruvchi
33	O’qishdan qaytasizmi? – Ha. Ushbu gap qanday gap?	So’z gap	To’liqsiz gap	Sodda gap	Ergash gap
34	Ertaga ishga kelasizmi? – Kelaman. Ushbu gap qanday gap?	To’liqsiz gap	So’z gap	Ergash gap	Sodda gap
35	Qo’shma gaplar tuzilishiga ko’ra nechta guruhga bo’linadi?	2 ta guruhga	3 ta guruhga	5 ta guruhga	6 ta guruhga
36	Ergashgan qo’shma gaplar nechta turga bo’linadi?	14 ta turga	8 ta turga	10 ta turga	12 ta turga
37	Qozonga nima tushsa, cho’michga ham o’sha chiqadi. Ushbu gap ergashgan qo’shma gapning qaysi turiga xos?	Ega ergash gapli qo’shma gap	Kesim ergash gapli qo’shma gap	Aniqlovchi ergash gapli qo’shma gap	Natija ergash gapli qo’shma gap
38	Eshitdimki, qahramon degan nom olibsiz. Ushbu gap ergashgan qo’shma gapning qaysi turiga xos?	To’ldiruvchi ergash gapli qo’shma gap	Aniqlovchi ergash gapli qo’shma gap	Ega ergash gapli qo’shma gap	Sabab ergash gapli qo’shma gap
39