O’zbekistan respublikasi

Minez- quliqtiń násilliktin psixologiyaliq qásiyetleri.
Minez quliq -- bul tiri organizmniń sirtqi ortaliqlarǵa juwabi júzege keletuǵin hám oniń tásirlerine juwabin júzege keltiretuǵin quramali reakciyalar jiyindisi esaplanadi.Tiri jánlikler psixikasi rawajlanǵanliǵiniń dárejesine kóre quramaliǵI túrlishe bolǵan minez-quliqqa iye ekenliklerin óz ara aytip ótiw zárúr . Solay etip joqarǵI pikirler tiykarinda tiri organizmler psixikasiniń rawajlanǵanliǵiniń 4 tiykarǵi dárejesin ajiratiw múmkin. Bular: tásirsheńlik, sezgiler(tuyǵI sezimler) joqari dúzilgen biologiyaliq túrdiń minez-qulqi insane sanasi . Bul dárejelerdiń hár biri óz rawajlaniw basqishina iye ekenligin aytip ótiw kerek. Psixika rawajlaniwiniń joqarǵi dárejesi tek insanǵa tán.
Dendrit-neyronniń tarmaqlanǵan kelte ósimsheleri bolip, signallardi qabil qiladi hám kletkelarǵa impuls jetkeredi.⁸
Sinaps- aksonniń signal jetkeriwshi juwmaqlanǵan bólegi hám bul signaldi qabil qiliwshi dendrittiń tutasqan bólegi. Sinaptik araliq- akson hám signal qabil qiliwshi neyron ortasindaǵI araliq. Hárbir neyronda turaqli almasiw processleri bolip, beloklar sintezlenedi, nerv impulslari toplanǵan halda ótkerilip turiladi.⁹
Neyron deneniń ortasha deametri 0,01 mmni, bas miydegi neyronlardińUlıwma sani 100 mlrd payda etedi.
Rawajlanip kiyatrǵan miyge tábiyat joqari dárejedegi bekkemlik gáziynesin jaylaydi hám nátiyjede kóp muǵdarda artiqshi neyronlar payda boaldi. Olar shama menen 70 % balaniń tuwiliw dáwirine shekem nabit boladi hám bul process tuwilǵannan sońómir boyi dawam etedi. Kletkalardiń bunday nabit boliwi rasa tárepinen aldinan belgilep berilgen boladi. Neyronlar iyiliwsheń. Iyiliwsheńliktiń mánisi sonda nabit bolǵan nerv kletkasiniń waziypasin olardińóz ómirsheńligin saqlap qalǵan “Kásiplesleri” juwapkershiligine júklenedi. Olardińólshemleri úlkeygen esabina joǵaltilǵan waziypalardiń orni toltiriladi.
Maǵliwmatalarǵa qaraǵanda bas miydegi neyronlardiń 90 % jaqini nabit bolmaǵansha kesellik belgileri aniq bolmay, insane salamat kóriniwin saqlap qalar eken, yaǵniy bir tiri nerv kletkasi 9 nabit bolǵan kletkalriniń ornin basiwi múmkin eken. Lekin, nerv sistemasiniń iyiliwsheńligi qartayǵanliq dáwirine shekem zeyini tiniq halda saqlap qaliwdiń bir mexanizmi emes. Tábiyattiń qushaǵinda jáne bir joli- erjetken sút emiziwshilerdiń bas miyinde jańa nerv kletkalariniń payda boliwi yaki neyroginez processi bar. Eger nerv kletkalari bólinbegen bolsa, jańa neyronlar qaydan payda boladi? Olar erjetken organizmniń orayliq kletkalarinan payda boladi.
Olar psixikaniń eń joqari dárejesi bolip, tek insanǵa ǵana tán. Sana socialliq tariyxiy sharayatta adam miynet iskerliginiń payda boliwinda til járdeminde basqa adamlar menen barqulla nátiyjesi esaplanadi. Sana júzege keliwdiń tiykarǵI shárti bul til. Psixikaniń eń tómen dárejesi sanasizliq. Sanasizliq- bul usinday psixik process hám hádiyseler jiyindisi, oǵan insane óz is- hareketlerine juwap bermeydi, ańlamaydi. Buǵan tús kóriw, bazan potologik hádiyseler, gallyusenaciya kierdi.