O`zbekistan Respublikasi Xalk Bilimlendiriu minstrligi Ajiniyaz atindag`i Nokis mamletlik pedagogikalik institut
Download 0.74 Mb. Pdf ko'rish
|
Xalqi ha`m miynet resurslari. Tashkent qalasi xalqi 2001-jil 1-yanvar` mag`liwmatlari boyinsha 2138,5 min` adamnan ibarat, bul Respublika xalqinin` 1,5%-in quraydi. Ha`r min` adamg`a salistirma tuwiliwshiliq 14,6, o`limshilik ko`rsetkishi bolsa 8,6 adamg`a ten`. Xalqi ko`p milletli.
Uliwma xaliqtin` quraminda miynetke jaramli bo`limi 1258,7 min` adamnan ibarat. Miynette ba`ntler sani bolsa 1005.2 min` adamg`a ten`.
Xojalig`i. Tashkent qalasi Respublikada rawajlang`an o`ndirisi menen o`z aldina ajiralip turadi. Sanaat o`niminin` 2/3 bo`limine jaqini awir sanaat ka`rxanalarinda jaratiladi. Tashkent qalasinin` xojaliq qa`niygelesiwinde en` a`weli mashinasazliq ha`m metaldi qayta islew, tiykarinan awil-xojaliq mashinasazlig`i, ximiya, jen`il ha`m aziq-awqat sanaat tarmaqlari jetekshi rol` oynaydi.
O`zbekstan awir industriyasinin` tun`g`ish ka`rxanasi Tashkent awil-xojaliq mashinasazlig`i zavodi 1932-jili qurilg`an. Tashkent qalasinda sanaat o`nimlerin o`ndiriw ko`lemi boyinsha mashinasazliq ha`m metaldi qayta islew sanaati (27,9%) jetekshi orindi iyeleydi. Onin` ka`rxanalari qatarina - Tashselmash, Tashkent traktor zavodi, Tashkent aviatsiya islep shig`ariw birlespesi h.b. zavodlar kiredi.
O`nim islep shig`ariw ko`lemi boyinsha ekinshi orinda aziq-awqat sanaati (24,3%) iyeleydi. Onin` ka`rxanalari may kombinati, konserva zavodi, vino, alkogolsiz ishimlikler, go`sh, su`t ha`m temeki fabrikalari, nan zavodlari h.b. ibarat.
Jen`il sanaattin` o`nim islep shig`ariw ko`lemine qaray u`lesi 11,4%-ke ten` bolip, ol u`shinshi orindi iyeleydi.
Ximiya ka`rxanalarinin` sanaat o`nimi o`ndiriw ko`lemindegi u`lesi 10,2%-ke ten`. Onin` quraminda plastmassa qubirlar, sintetikaliq juwiw uralari islep shig`ariwshi ka`rxanalar bar.
Tashkent qalasi sanaat kompleksinin` iskerligin elektr energetikasiz ko`z aldimizg`a keltirip bolmaydi. Onin` jetekshi ka`rxanalari TashJES, TashGES-ler kaskadi h.b. ibarat.
Joqarida aytip o`tilgen sanaat ka`rxanalarinan tisqari xaliqqa tutiniw buyimlarin islep shig`aratug`in fabrikalar grammafon plastinkalari ha`m zergerlik zavodlari, mebel` fabrikalari, shiysha, termos, ko`rkem buyimlar fabrikasi h.b. ka`rxanalar bar.
Tashkent qalasinda sotsial tarawlar, tiykarinan sotsialliq infrastruktura sistemasi jaqsi rawajlang`an Tashkentte uliwma 29 joqari oqiw orni bolip, olarda 80 min`nan artiq studentler ta`lim alip atir. Uliwma ta`lim mektepleri sani 359, mektepke shekemgi orinlar sani 586-g`a ten`.
Bulardan tisqari Tashkentte qatar teatr, muzey, park, dem aliw bag`lari qurilg`an. Transport ha`m sirtqi ekonomikaliq baylanislar. Tashkent qalasina transporttin` temir jol, avtomobil, hawa, qala elektr transporti siyaqli tu`rleri jaqsi rawajlang`an. Tashkent qalasi 2000-jilda Tashkent ekonomikaliq rayoni sirtqi sawda aborotinin` 72,7%-in o`zinde topladi. Sirtqi sawda aborotinda importtin` u`lesi, eksportqa qarag`anda keyingi jillari qisqarip atir.
Ishki o`zgeshelikleri. Tashkent qalasinda to`mendegi 11 rayon jaylasqan. Olar: Akmal Ikramov, Bektemir, Mirza Ulug`bek, Mirobod, Sobir Raximov, Sirg`ali, Xamza, Chilonzor, Shoyhontoxur, Yunusobob, Yakkasaroy. Bul rayonlar ekonomikaliq, sotsialliq ha`m demografiyaliq potentsiallari boyinsha o`z-ara bir qansha o`zgesheliklerge iye.
1. Shayxontoxur rayoni - Tashkent qalasinin` go`ne qala bo`liminde 1926-jili du`zilgen. Xalqi 256,1 min` adam (2001-j.). Tashkent qalasi maydaninin` 8,2%, xalqinin` bolsa 12%-in quraydi.
2000-jili Tashkent qalasi sanaat o`niminin` 5,5% usi rayong`a tuwra kelgen. Rayon territoriyasinda 50-ge jaqin sanaat ka`rxanalari jaylasqan. Ja`nede bul jerde proektlew instituti X.Sulaymanov atindag`i jazbalar instituti, Seysmologiya, Polimerler ximiyasi ha`m fizikasi, Mikrobiologiya, Arxitektura ha`m qurilis instituti, 41 uliwma ta`lim mektepleri, 7 orta arnawli ha`m ka`sip-o`ner texnika bilim jurti, 2 akademiyaliq litsey, 6 keselxana, 60-qa jaqin mektepke shkeemgi ta`rbiya orinlari jaylasqan. Sonday-aq territoriyada Xamza, Abrar Xidayatov atindag`i teartlar, satira teatri, tsirk, 20-dan artiq kitapxana, Paxtakor stadioni, Navoiy atindag`i a`debiyat muzeyi h.b. orinlar bar. Sonday-aq sawda xizmetin ko`rsetiwde «Chorsuw» bazarinin` a`hmiyeti u`lken.
2. Mirabad rayoni - 1929-jili du`zilgen, ol Tashkenttin` qubla ta`repinde jaylasqan. Xalqi 123 min` adam (2001-j.). Bul rayon Tashkent rayoninin` 5,7% maydanina tuwra keledi.
2000-jili Tashkent qalasi boyinsha uliwma sanaat o`niminin` 12,4%-in Mirabad rayoni berdi. Rayonda 60-qa jaqin sanaat ka`rxanalari bar. Sotsialliq taraw orinlarinan 24 uliwma ta`lim mektepleri, 50den artiq mektepke shekemgi orinlar, 10 emlewxana bar. Mirabad rayoninda temir jol transporti injenerleri instituti, Ximiya-texnologiya, Farmotsevtika, Avtomobil jollari institutlari, 3 orta arnawli bilim jurti, sonday-aq Alisher Nawayi atandig`i opera ha`m balet teatri, ko`rkem muzeyi, 10 kitapxana, ja`nede usi rayon territoriyasinda Tashkent qalasi ha`kimiyati jaylasqan.
3. Mirza Ulug`bek rayoni - Tashkent qalasinin` arqa-shig`is ta`repinde jaylasqan bolip, 1928-jili du`zilgen. Xalqi 248,1 min` adam.
Sanaat o`nimlerin jetistiriwde rayon u`lesine 10,2%-ke (2000-j.) ten`. Sanaat o`niminin` 97,2%-i ma`mleketlik emes sektorg`a tuwra keledi. Rayonda uliwma 65 sanaat ka`rxanasi bar. Iri sanaat ka`rxanalarinan paxta teriw mashinalarin islep shig`ariwshi Orayliq Aziyadag`i bir g`ana Tashkent traktor zavodi. Rayonda 42 uliwma ta`lim tektepleri, 5 orta arnawli oqiw jurti, 1 akademiyaliq litsey, 10 emlewxana, Joqari oqiw orinlarinan Ma`deniyat, Irrigatsiya ha`m awil- xojalig`in mexanizatsiyalaw injenerler instiuti, Dene ta`rbiyasi instituti, M.Ashrafiy atindag`i konservatoriya, Uliwma a`skeriy komandirleri joqari bilim jurti, Ishki isler wa`zirligi joqari mektebi, 30-g`a jaqin kitapxana, ma`deniyat ha`m dem aliw bag`lari bar.
4. Yakkasaray rayoni - 1936-jili du`zilgen. Xalqi 110,5 min` adam (2001-j.). Tashkent qalasi maydaninin` 4,8%, 5,1%-in quraydi. Bul rayon Tashkent qalasi sanaat o`niminin` 8,8%-in islep shig`aradi. Rayonda 47 sanaat ka`rxanasi jaylasqan. Sonday-aq Tashkent ma`mleketlik pedagogikaliq universiteti, Toqimashiliq ha`m jen`il sanaat instituti, 26 ilimiy-izertlew, proektlestiriw institutlari, arnawli bilim jurti, 2 akademik litsey h.b. islep turipti.
5. Yunusobod rayoni - 1936-jili du`zilgen. Tashkent qalasinda xalqinin` sanina qaray en` ko`p rayon bolip, 2001-jil mag`liwmatlarina qaray bul jerde 288 min` adam jasaydi. Maydani boyinsha Tashkent qalasinin` 14,3%-ine tuwra keledi. Bul rayon Tashkent qalasi sanaat o`niminin` 6,4%-in beredi. Rayonda 47 sanaat ka`rxanasi bar. Rayon territoriyasinda O`zbekstan awil-xojalig`i I.A., Vaktsina ha`m zardoblar ilimiy-izertlew instiuti, Tashkent yuridikaliq instituti, Tashkent meditsina pediatriya instiuti ha`m baylanis elektrotexnika institutlari jaylayqan. Yunusabad rayoninin` o`zine ta`n o`zgesheliklerinen biri territoriyasinda Respublika basqariw sho`lkemleri jaylasqanlig`i menen de belgilenedi. G`a`rezsizlik maydani, Orayliq Amir Timur muzeyi, Botanika bag`i, Alay bazari usi jerde jaylasqan.
6. Chilanzar rayoni - 1963-jili Tashkenttin` qubla-batis bo`liminde du`zilgen. Xalqi 216,1 min` adam, maydani boyinsha Tashkent qalasinin` 9,4%-in, xalqinin` 10,1% iyeleydi. 2000-jili Tashkent qalasi boyinsha islep shig`arilg`an sanaat o`niminin` 5,6%-in beredi. Rayonda uliwma 51 sanaat ka`rxanasi bar.
Territoriyasinda Tashkent ma`mleketlik ekonomika universiteti, Ma`mleket ha`m ja`miyet qurilisi akademiyasi, ja`ha`n tiller instituti, 15-ten artiq ilimiy-izertlew ha`m proektlestiriw institutlari, 37 orta mektep, 3 akademik litsey, 16 emlewxana jaylasqan. Oliy Ma`jilis imarati, Muhimiy teatri, Xaliqlar Doslig`i sarayi, O`zbekstan Milliy bag`i, Tashkent avtovokzali, h.b. usi rayon territoriyasinda jaylasqan.
7. Sirg`ali rayoni - 1967-jili du`zilgen, ol Tashkenttin` qubla ta`repinde jaylasqan. Xalqi 153,9 min` adamnan ibarat (2001-j.). Maydani boyinsha Tashkent qalasinin` 15,8%, xalqinin` bolsa 7,2%-in quraydi. Sanaat o`nimleri u`lesi boyinsha 7,0%-in beredi. Rayonda uliwma 34 sanaat ka`rxanasi bar. Sirg`ali rayoni Tashkenttegi Bektemir rayoninan keyin joqari oqiw orni jaylaspag`an 2-shi rayon esaplanadi.
8. Sabir Raximov rayoni - Tashkent qalasinin` arqa-batisinda 1970-jili du`zilgen. Xalqi 279,6 min` adam (2001-j.). Bul rayonda Tashkent sanaat o`niminin` 4,7% o`nimi jaratiladi. Rayonda uliwma 55 sanaat ka`rxanasi bar. Territoriyada ja`ne 15 ilimiy-izertlew ha`m proektlestiriw institutlari, O`zbekstan Milliy universiteti, Tashkent Ma`mleketlik Texnika universiteti, N2 Tashkent meditsina instituti, 6 orta arnawli oqiw orni jaylasqan.
9. Akmal Ikramov rayoni - Tashkent qalasinin` shig`isinda 1977-jili du`zilgen. Xalqi 225 min` adam. Maydani boyinsha 7,3%-ke, xalqinin` sanina qaray 19,5%-ke ten`. A.Ikramov rayoni sanaat o`nimi ko`lemine qaray Tashkent sanaat kompleksindegi en` ku`shsiz rayonlardan esaplanadi. Rayonda uliwma 26 sanaat ka`rxanasi bar. Bul jerde joqari oqiw orinlarinan Ja`ha`n tilleri universiteti, Yuridik texnikumi, 37 orta mektep, 2 akademik litsey ha`m Farhod bazari jaylasqan.
10. Xamza rayoni - Tashkenttin` qubla-batisinda jaylasqan. Xalqi 209,2 min` adam, maydani boyinsha Tashkent qalasinin` 80,6%-in iyeleydi. Xamza rayoni sanaat o`niminin` ko`lemi boyinsha Tashkent qalasinin` en` qu`diretli rayoni esaplanadi. 2000-jili sanaat o`nimlerinin` ko`lemi 22,5%-ti quradi.
Rayonda 54 sanaat ka`rxanalari bar. Olardan irileri: Chkalov atindag`i Tashkent aviatsiya islep shig`ariw birlespesi, Tashselmash h.b. Sonday-aq rayon territoriyasinda teplovoz ha`m vagon (depolari, I.A.Prezidiumi, Ilimiy-izertlew institutlari, 1-Tashkent meditsina instituti, 35 orta mektep h.b. jaylasqan.
11. Bektemir rayoni - 1990-jili du`zilgen. Onin` territoriyasi Tashkenttin` qubla shig`isinda jaylasqan bolip, bul jerde Shirshiq da`r`yasi ag`ip o`tedi. Xalqinin` sani 29 min` adam (2001-j.). Tashkent qalasi xalqinin` 1,3%-in quraydi. Sog`an qaramastan Tashkent qalasinin` sanaat o`niminin` ko`leminde Bektemir rayoninin` u`lesi 11,2%-ke ten`. Rayonda 26 sanaat ka`rxanasi bar. Sotsialliq infrastruktura shaqapshalarinan 5 orta mektep, 15 mektepke shekemgi ta`rbiya orinlari, sawda, meditsina xizmeti shaqapshalari bar.
Joqaridag`ilardan ko`rinip turg`aninday Tashkent qalasi rayonlari tu`rlishe ekonomikaliq ha`m sotsialliq sha`rt-sharayatlarda rawajlaniw imkaniyatlarina iye.
III-Bap. Mirzasho`l ekonomikaliq rayoni. O`zbekstannin` Mirzasho`l regioni o`z quramina Jizzaq ha`m Sirda`r`ya wa`layatlarin aladi. Onin` maydani 25,6 min` km 2 bolip, Respublika territoriyasinin` 5,7%-in quraydi. Jan`a jerlerdi o`zlestiriw, regiondi sotsialliq-ekonomikaliq rawajlandiriw maqsetinde payda bolg`an. Ekonomikaliq rayon Respublika orayinda jaylasqan bolip, regionda rayon, tegislik, taw janbawiri ha`m tawli jerlerdin` qosilip ketkenligi, ta`biyiy sharayatinin` ha`r qiylilig`i tu`rli xojaliq tarmaqlarin rawajlandiriwg`a sha`rayat jaratadi.
Ma`mlekette miynettin` bo`listiriliwinde rayonda ko`p issi ha`m uzaq vegetatsiya da`wirin talap etiwshi eginlerdi (paxta, pille, g`a`lle, paliz) jetistiriwge, ju`zimgershilik, sanaatta elektroenergetika, qurilis materiallari, jen`il, aziq-awqat tarmaqlarina qa`niygelesken. Aqirg`i jillarda bul jerde taw-ka`n, ximiya, toqimashiliq sanaatlari da rawajlanip barmaqta.
Ekonomikaliq rayondi qurawshi, territorial du`zilisine qaray bir-birine derlik uqsamaytug`in Sirda`r`ya ha`m Jizzax wa`layatlari ta`biyiy sha`rayati ha`m paydali qazilmalarg`a qaray bir qansha bir-birinen pariq qiladi. Jizzax wa`layati
Jizzax wa`layati territoriyasinin` u`lkenligine qaray ekonomikaliq rayonda salmaqli orin iyelegen halda administrativlik du`zilisi boyinsha 12 rayon, 8 qala ha`m 8 qalashadan ibarat. Maydani 20,4 min` km 2 bolip, xalqi (2001-j.) 991 min` adam yaki Mirzasho`l regioninin` xalqinin` 60,7%-ine ten`.
Geografiyaliq orni ha`m ta`biyiy bayliqlari. Jizzax wa`layati Respublikamizdin` orayliq regioninda jaylasqan bolip, territoriyasinin` uzinlig`i shig`istan-batisqa qaray 150 km, qubladan- arqag`a 175 km.di quraydi. Regionnin` rawajlang`an Tashkent ha`m Samarqand wa`layatlari ortasinda jaylasqanlig`i onin` ekonomikaliq-sotsialliq rawajlaniwina ha`r ta`repleme ko`mek berip kelmekte. Wa`layat qon`si Sirda`r`yadan pariq qilip, tu`rli paydali qazilmalarg`a bay ekenligi menen ajiratilip turadi. Baxmal Zamin, G`allaarol, Jizzax, Forish, Zarbdor rayonlarinda mineral shiyki zat zapaslari: altin, gu`mis, vol`fram, qorg`asin, marmor, molibden, volostanit, ha`k tas, granit, korund bar.
Xalqi ha`m miynet resurslari. Jizzax wa`layatinin` xalqi (2001-j.) 991 min` adam, ko`pshiligi awilliq orinlarda jasaydi. Tig`izlig`i 1 km 2 qa 48,5 adam. Xaliq territoriya boylap bir tegis jaylaspag`an. Regionda xaliq tiykarinan ta`biyiy ko`beyiw esabinan asip baratir.
Geodemografiyaliq protsesslerdegi territorial pariqlardi to`mendegishe ajiratip ko`rsetiw mu`mkin.
1. Ta`biyiy o`siwi en` joqari bolg`an rayonlar - Baxmal, Zamin, Jizzax. 2. Ortasha ko`rsetkishke iye rayonlar - Zarbdor, Farish, Yangiobod, Dosliq.
3. Ta`biyiy o`simi salistirmali pa`s bolg`an rayonlar - Arnasay, Zafarabad, Paxtakor, Mirzasho`l ha`m Jizzax qalasi.
Xaliqtin` quraminda jergilikli milletler ko`p sanli bolip, onin` 85%-ke jaqinin o`zbekler quraydi. Ekinshi tu`p xaliq - qazaqlar, tiykarinan Farish, Arnasay, Mirzasho`l, Zaforabad rayonlarinda jasaydi ha`m bulardan basqa qizg`izlar, ta`jikler, ruslar, tatarlar bar. Jizzax wa`layati uliwma xalqinin` 47,2% (2001-j.) miynet resurslarinan ibarat ha`m olar jilina 24,2 min` adamg`a ko`beyip barmaqta. Ekonomikaliq aktiv xaliq 295 min`, ra`smiy jumissizlar sani 1,2 min`di quraydi. Jizzax Respublikada urbanizatsiya da`rejesi pa`s bolg`an wa`layat esaplanadi.
Xojalig`i. Jizzax wa`layatinin` xojalig`i ma`mleketimizdin` barliq territoriyalari siyaqli agrar-industrial rawajlaniw jolinan baratirg`anlig`in ko`remiz. Mirzasho`l territorial islep shig`ariw kompleksinen wa`layat xojaliq qa`niygelesiwi paxtashiliq penen baylanisli tarmaqlar tiykarg`i orindi iyeleydi. Sanaatta ren`li metall rudalardi qazip aliw, aziq-awqat ha`m jen`il sanaat tarmaqlari o`z aldina a`hmiyetke iye. Bul tarmaqlardi rawajlandiriw territoriyada mu`mkinshiliktin` tu`rli formalarina baylanisli ka`rxanalardi payda etiw bazar infrastrukturasin qa`liplestiriw tiykarinda alip barilmaqta. Sanaati. Jizzax wa`layati jalpi ishki o`nimnin` 19,9%-i sanaat u`lesine tuwra keledi. Sanaatta akkumulyatorlar, mebel, plastmassa buyimlar, jipek gezleme, trikotaj, kiyim-kenshekler, temir- beton buyimlar, tu`rli qurilis materiallari, paxta mayi, un, aziq-awqat o`nimlerin islep shig`ariwg`a qa`niygelesken 40-qa jaqin ka`rxana iskerlik ko`rsetpekte. Janilg`i energetika kompleksi Sirda`r`ya wa`layatinan pariq qilg`an halda uliwma rawajlanbag`an. Taw-ka`n sanaatinda ren`li metallar, usinnan Quytoshdan 1937-jildan berli vol`fram-molibden rudalarin, Marjanbulaq ka`nlerinen altin ha`m Quytoshta volostanit, marmor granit, Forshi rayonindag`i qorg`asin, rux qazip alinatug`in U`shqulaq, Bokoz ka`nleri bar. Ximiya ha`m mashinasazliq tarawinda irrigatsiya ha`m melioratsiya maqsetlerinde isleniletug`in polietilen qubirlar ha`mde polietilen plenkalar islep shig`ariw jolg`a qoyilg`an. Qurilis materiallari sanaati bir qansha jaqsi rawajlang`an bolip, ol wa`layat xaliq xojalig`inin` qurilis materiallarina bolg`an talabin qanaatlandiradi. Sanaat tarmaqlarinda jen`il sanaat ta tez rawajlang`an bolip, onin` tiykarin jergilik shiyki zat ha`m awil-xojaliq o`nimlerin qayta islew quraydi. Paxta talshig`in islep shig`ariw 63,5 min` tonnag`a ten` (2000-j.) bolip, talshig`i ajiratip aling`an texnik shigit may kombinatlarinda qayta islewge jo`netiledi. Birgelikte «gumis talshiq» (O`zbekstan-Ta`jikstan), «Bazal`t» (O`zbekstan- Ukraina), «Jibri» (O`zbekstan-Angliya) ka`rxanalari Jizzax qalasinda du`zilgen. Aziq-awqat sanaati ishki imkaniyatlar tiykarinda jumis alip barip atir. Olardan Baxmal, “allearal, Paxtakor rayonlarinda su`t, Jizzax, Arnasoy, Dustlik ha`m Jizzax qalasinda miywe ha`mde palizlardi qayta isleytug`in ha`m shirin ishimliklerdi tayarlawshi ka`rxanalar islep turipti. Un-nan sanaati Jizzax ha`m “allaaralda jaylasqan. Ha`zirge kelip uliwma 10-g`a jaqin shet el firmalari menen birgelikte qospa ka`rxanalar sho`lkemlestirilgen. Bunday birge islesiw baylanislari region sotsial-ekonomikaliq jag`dayin joqarilatiwg`a imkaniyat beredi. Awil-xojalig`i. Jizzax wa`layati jer betinin` du`zilisi ha`m awil-xojalig`ina qa`niygelesiwin itibarg`a alip, oni bir-birinen keskin pariq qiliwshi rayonlarg`a ajiratiw mu`mkin.
Birinshi rayong`a sharwashiliq, bag`shiliq, ju`zimgershilik ha`m diyxanshiliqqa qa`niygelesken Baxmal, G`allearal, Zamin ha`m Forish rayonlari kiredi. Bul rayon maydani wa`layat uliwma territoriyasinin` 79,5%-in iyeleydi.
Ekinshi rayong`a wa`layattin` 20,4% danin iyelegen Paxtakor, Jizzax, Zarbdor, Zafarabad siyaqli qalg`an barliq tegislik bo`liminde jaylasqan, tiykarinan paxtashiliq, pilleshilik, paliz eginlerin jetistiriw ha`m sharwashiliqqa qa`niygelesken rayonlar kiredi.
Jizzax wa`layati Respublika uliwma jer maydaninin` 4,6% iyelegen halda uliwma awil- xojaliq jerlerinin` u`lesi 4,7%-ke ten`. Suwg`arilatug`in jerler maydani 248 min` gektar, su`rilgen jerler 452, jaylaw ha`m otlaqlar 13 min` gektarg`a jaqin, qalg`an bo`limin ko`p jilliq eginler ha`mde boz jerler quraydi. Wa`layat respublikada jetistiretug`in paxtanin` 4,8%-ke jaqinin, da`nnin` 71,4%- in, kartoshkanin` 1,9%-in jetkizip beredi. Awil-xojalig`inda taw, taw aldi ha`m adir zonalarinda qarizg`ar diyxanshiliq (biyday, noqat, paliz eginleri, bag`shiliq) qilinadi. Barliq rayonlardin` 9-inda paxta jetistiriledi. 2000-jil 105,3 min` ga.g`a paxta egilip, onnan 155,5 min` tonnag`a jaqin hasil alindi. Wa`layattin` Jizzax, Zamin, G`allearal, Baxmal rayonlarinda pilleshilik rawajlang`an. Bul tarawdag`i u`lken imkaniyatlardi esapqa alip, O`zbekstan-Ta`jikistan «Gu`mis tala» jipek talshig`in tayarlaytug`in qospa ka`rxana qurilg`an. Taw aldi ha`m tawli regionlarina kiriwshi rayonlarda go`sh bag`darindag`i sharwashiliq rawajlanbaqta. Bularg`a qoyshiliq Baxmal, “allaral rayonlardag`i shoshqashiliq na`silshilik fermalarin, jilqishiliqta Jizzax rayonindag`i at sporti mekteplerine xizmet qilatug`in «Ravot» na`silshilik xojalig`in misal etie keltiriw mu`mkin. Ha`zirgi waqitta wa`layatta awil-xojalig`i o`nimlerin qayta islew bazar infrastrukturasin du`ziw xaliqtin` jumissiz qalg`an qatlamin jumis penen ta`miyinlew, aziq-awqat, qurilis, jen`il sanaat tarmaqlarinda kishi ha`m orta isbilermenlikti rawajlandiriw basli a`hmiyetke iye. Transporti. Jizzax wa`layatinda transporttin` bazi tu`rleri, yag`niy temir jol, avtomobil, hawa transporti bar. Biraq tiykarg`i transport tu`ri avtomobil bolip, ol barliq wa`layatlardi bir-biri menen baylanistiradi. Wa`layatta uliwma avtomobil jollari 36,8 min` km.di quraydi. 1427 km jol ma`mleket, 248 km wa`layat, 1330 km jol xojaliq ha`m ka`rxanalarg`a tiyisli. Respublikanin` basqa wa`layatlari menen baylanis etiwde U`lken O`zbek traktinin` a`hmiyeti u`lken. Wa`layat territoriyasinan Tashkent-Samarqand qalalarin baylanistiratug`in temir jollar (1217 km) o`tken. Bunnan tisqari, ma`mleket a`hmiyetine iye bolg`an gaz qubirlari elektr o`tkizgish shaqapshalarinin` (Sirda`r`ya JESdan) o`tkenligi territoriya ekonomikasin rawajlandiriwda o`z aldina a`hmiyetke iye. Hawa transportinda Jizzax qalasinan Respublikanin` basqa wa`layat oraylarina baylanis joli ornatilg`an. Uliwma maydani 18 km 2 bolg`an U`shtepa aeroporti bar. 1997-jilda Jizzax qalasinda uzinlig`i 14 km bolg`an troleybus joli iske tu`sirilgen. Sirtqi ekonomikaliq baylanislar. Jizzax wa`layatinin` ekonomikaliq iskerligin ken` komplekste rawajlandiriw ushin ha`r ta`repleme qolay ta`biyiy imkaniyatlar bar. Sol sebepli de Ulli Britaniya, Germaniya, Turkiya, Qitay, Rossiya, Ukraina, Ta`jikstan siyaqli ma`mleketler menen baylanislar ornatilg`an. G`a`rezsizlikke eriskennen keyin wa`layatta 30-dan artiq qospa ka`rxanalarg`a tiykar salindi. Sirtqa shig`arilatug`in o`nim tu`rlerine paxta talshig`i, gu`njara, Download 0.74 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling