O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЕТТИҚАШҚА — ўзбек қипчоқлар 
таркибидаги уруғлардан бири. 16—
17-а.ларда Жан. Қозоғистон (Қулон 
ва Қарқара) да яшаган. 18-а. бошида 
қалмоқлар ҳужуми натижасида Е.нинг 
катта қисми бошқа қипчоқ уруғлари б-н 
бирга Сирдарёнинг юқори оқимига, даст-
лаб, Тошкент воҳасига, сўнг Фарғона во-
дийсига кўчиб, тоғ этакларида яшаган. 
Е.нинг бир қисми эса ҳоз. Қирғизистон 
(Иссиқкўл бўйи) га ўрнашди ва кейинча-
лик қирғизлар таркибига қўшилиб кетди. 
Ўзбекистон Республикаси ҳудудида яша-
ган Е. ўзбеклар таркибига сингиб кетган. 
ЕФРЕЙТОР (нем. Gefreiter) — 
ҳарбий қисмлардаги энг кичик унвон. 
Рус армиясида Пётр I томонидан 1716 
й.да жорий этилган. Ўзбекистон Қуролли 
Кучларида Е. ҳарбий унвони йўқ. 
ЕФРЕМОВ 
Филипп 
Сергеевич 
(1750, Вятка — 1811 й.дан сўнг вафот эт-
ган) — рус сайёҳи, Ўрта Осиё, Тибет ва 
Ҳиндистон бўйлаб саёҳат қилган. Орен-
бург чегара р-нида хизмат қилаётганида 
(1774) қозоқлар асирга олиб, Бухорога 
келтирилган. У Бухоро оталиғи Дони-
ёлбий қўлида хизмат қилган. Кейинча-
лик ўнбоши, элликбоши, юзбоши қилиб 
тайинланган. Оталиқнинг Самарқанд, 
Хива ва Эрон юришларида қатнашган. 
Кейинроқ Қўқон хонлигига қочиб ўтган. 
У ердан Қашқар, Тибет, Кашмир орқали 
Ҳиндистонга борган. Инглизлар кема-
сида Калькуттадан Африка жан. орқали 
Англияга, у ердан 1782 й.да Санкт-
Петербургга қайтиб борган. Кейинчалик 
Кавказ, Украина ва Ғарбий Сибирдаги 
божхоналарда ишлаган. Е. Ўрта Осиё, 
Тибет ва Ҳиндистон мамлакатларининг 
сиёсий тузуми, табиати, ҳарбий қудрати, 
аҳолиси, урф-одатлари ва ҳаётига оид 
саёҳатнома ёзиб [«Тўққиз йиллик саёҳат 
(1774—1782)»] 1786 й. Петербургда 
нашр эттирди. Унда кўплаб форс ва ўзбек 
сўзларига изоҳ берган.
Ас: Девятилетнее странствование, 5 
изд. [под. ред. Э. Мурзаева], М., 1952.
Ад.: Ҳасанов Ҳ., Хофизи Абру, Хай-
дар Мирза, Филипп Ефремов, Т., 1964.