|
Argumentlash nazariyasi – til vositasida, auditoriya’ni ishontirishning turli xil usullarini tadqiq qiladigan, asoslar bilan asoslanayotgan fikrning o‘zaro aloqadorligini o‘rganadigan ta’limot.
Argumentlash haqidagi dastlabki bilimlar antik davr notiqlik san’atida shakllangan. Aristotelning “Ritorika”, “Topika” asarlarida argumentlash bilan bog‘liq masalalar ishlab chiqilgan. Fan tarixida argumentlashga munosabat turlicha bo‘lgan. O‘rta asrlarda Yaqin va O‘rta Sharqda ilmiy va falsafiy argumentlashga, notiqlik san’atiga qiziqish nihoyatda kuchli bo‘lgan. Yevropada o‘rta asrlarda argumentlashning turli usul va vositalari keng muhokama qilingan bo‘lsa, Yangi davrga kelib, ilm-fan mavqeining yuksalishi bilan, unga g‘ayri ilmiy g‘oyalarni asoslashga yordam beruvchi vosita, “sxolastik mashq” sifatida qarash kuchayadi. XVIII-XIX asrlarda esa argumentlash nazariyasi deyarli e’tibordan chetda qoladi.
XX asrga kelib, ijtimoiy fanlarning insonni, ijtimoiy jarayonlarni, inson tafakkurini o‘rganishga qaratilishi, kognitiv tadqiqotlarning paradigmalarini tadqiq etishni boshlab berdi. Hozirgi kunda argumentlash nazariyasi mantiq, fan metodologiyasi, kognitiv epistemologiya, germenevtika, lingvistika, psixologiya, sotsiologiya, huquqshunoslik fanlari tomonidan o‘rganilmoqda. Natijada, argumentlashni tadqiq etishga yangicha yondashuvlar, ya’ni kognitiv, mantiqiy, lingvistik, pragmadialektik va b. yondashuvlar shakllandi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
