O‘zbekiston respublikasi navoiy kon metallurgiya kombinati

Reagentlar bo’limi

Oltin tarkibli elyuat

Chizma-32. TM elyuatlaridan oltin va kumushni cho’ktirish elektroliz dastgohlar ketma-ketligi: 1 — elektroliz vannasi; 2 — anod bo’linmasi; 3 — katod bo’linmasi; 4 — oltintarkibli elyuat saqlanadigan elektrisitgichli idish; 5 — anolit idishi; 6 — qayta ishlangan elyuat uchun nasos; 7 — qayta ishlangan anolitni yig’gich idish; 8 — qayta ishlangan anolit uchun nasos.

Eritma vanna bo’ylab toki uning tarkibidagi oltin va kumush belgilangan miqdorda cho’kmaguncha doimiy aylanma harakatda bo’ladi. Katod bo’linmasi grafit mahsulot olinmasdan avval TM eritmasidan tozalash uchun suv bilan yuvilib so’ng quritiladi.

Cho’ktiruvchi elektrolizyor EU-1 ning texnologik xarakteri:
Katodbo’linmalar soni, dona……….............................………..................... 10
Anod bo’linmalar soni, dona........................................................................... 11
Katod va anod bo’linmalari orasidagi masofa, mm kamida……..………..... 8
Katod bo’linmasi o’lchami, mm ……................................................330x450x5
Katodning giometrik yuzasi, mm………............................................254x374x2
Katod bo’linmasi ishchi foydali yuzasi, mm ………………...................20—25
Elektrolizyor ish unumdorligi, m³/kunlik……........................................20—25
Eritmadan oltinni ajralish darajasi, %.....................................................97,0
Elektrolizyordagi qarshilik, B……………..............................................3-4
Elektrolizyor orqali o’tadigan elektr toki, А….......................................1000
Eritma harorati, °С…….........................................................................40—50
Katolitning aylanish tezligi, m³/s……….................................................8—10
Uglerodgrafitli mahsulotning birdaniga yuklanadigan miqdori, g…... ...1,0—1,5
Anolitdagi sulfat kislota konsentratsiyasi, g/l…….................................5—50
Anolitdagi TM miqdori, g/l kamida..ниеТМванолите, г/л, не …...........0,5
Aniolit aylanma tezligi, m³/s……….......................................................0,15-0,2
Elektrolizyoro’lchamlari, mm…..................................................805x955x1320
Ishchi holatdagi elektrolizyor og’irligi, kg…………...............................308

Elektroelyuirlash usuli ixchamligi, nisbatan boy katod cho’kma olish mumkinligi sababdan usul boshqa usullarga qaraganda ko’p ishlatiladi. Navoiy kon metallurgiya zavodlarida ham shu usul qo’llanilmoqda. Quyida to’yingan aniotning qayta ishlatish uchun oltin va boshqa metallardan tozalab, katodni tiklab qayta ishlatishga tayyorlash sxemasi ko’rsatilgan:

Bu regeneratsiya usuli bilan anionit AP-2, AM-2B kabilarni tozalash amalda ishlatilmoqda. Bu sxema bo’yicha sinil, rux Ni bo’lsa sulfat:azot kislotalari bilan; Au, Ag va Su tiomochevinaning HCl + H₂SO₄ da eritmasi bilan temirni ammoniy azotning ishqoriy eritmalari bilan desorbsiyalash ishlari ko’rsatilgan. Elyuirlash eritmasi 50-55 % gacha isitiladi, bu haroratda eritma hajmi bir xil bo’lib saqlanib, ionitlar «bag’ri» dagi metallarning barchasi to’la yulib olib chiqishga yaxshi imkon yaratadi. Regeneratsiya natijasida to’yingan anionitdan 98% Au, 97% Ag, 91% Cu, 97% Zn, 96,7 % Ni, 75-80 % Fe kabi va agar bor bo’lsa Pt, Os, Ir, Ta kabi metallarni ajratib olishga imkon beradi.
Nodir metallar va qo’shimcha metallarning ionitlardan bunday ajratib olinishi, ionitning tarkibini nodir metallari ajratishlik hajmiy “qobiliyat”ini, kinematik xususiyatini har bir regeneratsiya davri davomida tiklab, qayta ishlatishga imkon yaratadi.