O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti

Elektr o’tkazuvchanlik. SHishaning elektr o’tkazuvchanligi uning kimyoviy 
tuzilishiga, shu jumladan kremniy, bor, bariy, litiy va sh.k. larning oksidlari 
miqdoriga, mikroarmatura va fibroarmatura bilan ta’minlanganligiga bog’liq 
bo’ladi. Oddiy silikat shishasining xona haroratidagi solishtirma elektr qarshiligi 
1010-1011 Om.sm, teshib utish kuchlanishi 450 kV sm2 ni tashkil qiladi.
Texnologik xususiyatlari. SHishani va undan tayyorlangan buyumlarni mexanik 
qayta ishlash mumkin: olmos bilan kesish, arralash, pobedit keskichlari vositasida 

---

charxlash, yassilash, jilolash shular jumlasidandir. SHishani 800-1000 haroratda 
list, nay, tola sifatida chuzib olish, payvandlash va puflab shakl berish, buyum 
olish mumkin. Keyingi paytda SHishaning ishlanuvchanligidan foydalanib, undan 
turli qurilish va me’morchilik buyumlari va qismlari, SHishapaketlar, tola va 
matolar tayyorlash imkoniyati tug’ildi.
SHisha buyumlarini qurilishda keng ko’lamda ishlatilishi:  
- deraza uchun, qalinligi 2-6 mm, yorug’lik o’tkazishi 84-90% ga teng.
- vitrina uchun, shisha taxtaning qalinligi 5-15 mm, o’lchami 3,5x4,5m.ga teng 
bo’lishi kerak.
- kucha chiroklari va sanoat binolari uchun har turli rangdagi xrom va nikel bilan 
qoplangan hamda temir sim panjarali shisha, nurni kam o’tkazadigan (20-25%) 
g’adir-budir, notekis shisha taxta (list)lar oyna-romlari qoplashda ishlatiladi.
- tez qizdirib va asta-sekin sovitish bilan chiniktirilgan shisha - sanoat derazalari 
zarb va titratish ta’sirida bo’ladigan bino qismlari va avtomobil sanoatida 
ishlatiladi.
- shisha tolalari- pishiq ingichka tolali (5-6 mkm) ashyo. U issiq va tovushni kam 
utkazadigan ashyolar olishda qo’llaniladi, ichi bush yumalok donali xar xil rangli 
SHisha engil suvoqbop qorishma olishda to’ldirgich sifatida, shuningdek, SHisha 
plastik buyumlar olishda ishlatiladi.
- kremnezit – shisha plitkalari yuzasi silliqlangan tog’ jinslariga o’xshash, rangli, 
yaltiroqmas. Bunday shisha plitkalari jamoa binolarini, foye va vestibyullarni 
pardozlashda ishlatiladi.
- shisha siniklarini eritib qoliblab silliqlangan, o’lchami 150x150 mm va 10x75 
mm li plitkalar yuzasi sirlangan xillari sanitar-gigienik talablari yuqori bo’lgan 
binolarda qo’llaniladi.
-2 yoki 3 ta shisha oynalar orasi 15-20 mm havosi so’rilgan germetik shisha 
qatlamli paketlar deraza rom va eshiklar tayyorlashda ko’plab ishlatilmoqda. Ular 
muzlamaydi, deyarli terlamaydi, oynalash jarayonini arzonlashtiradi va yog’och 
ashyolarni ishlatilishini 1,5-2 baravar kamaytiradi.
- siqilishga bo’lgan mustahkamligi 700-1000 MPa, egilishdagi mustahkamligi esa 
35-85 MPa ga teng chiniqqan shishaning mexanik xossalari oddiy shishaga 
nisbatan 3-4 baravar katta.
- shisha mo’rt ashyodir. MOOS o’lchami bo’yicha oddiy silikat shishalarning 
qattiqlik ko’rsatkichi 5.7, kvartsli shishaniki yuqori.
- texnologik xossalariga ko’ra SHishaga mexanik usulda ishlov berish oson. 
SHishani plastik quyuq holatida (900-1100 haroratda) havo bosimi bilan shishirish, 
cho’zish, bosim bilan qoliplash mumkin.