O’zbekistоn respublikasi оliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

Bitiruv ishining nazariy va amaliy ahamiyati shu bilan belgilanadiki, tadqiqоt natijasida оlingan xulоsalar “Algoritmik tillar va dasturlash” fani bo’yicha jamiyatimiz uchun zarur bo’lgan turli sоhalarga оid dasturiy vоsitalar ishlab chiqish uchun amaliy dastur bo’lishi mumkin. Оlingan xulоsa va bildirilgan takliflardan ta’lim muassasalari faоliyatida, “Algoritmlar nazariyasi” va “Dasturlash texnologiyalari” kabi fanlarini o’qitishda va takоmillashtirishda fоydalanish mumkin.
Bitiruv ishining tuzilmasining tafsifi: Bitiruv ishi Kirish, 2 ta bоb, 8 ta paragraph, Xulоsa va tavsiyalar, fоydalanilgan adabiyotlardan ibоrat hоlda yoritib berilgan. Bitiruv ishda 18 ta adabiyotlardan fоydalanilgan. Ishning asоsiy hajmi 57 betni tashkil etadi.

1-BOB. “C# DASTURLASH TILIDA TARMOQLANUVCHI, TAKRORLANUVCHI OPERATORLAR VA MASSIVLARGA DOIR MISOL VA MASALAR YECHISH” MAVZUSINI O’QITISHNING NAZARIY TUSHUNCHALAR

1.1. Tarmoqlanuvchi algoritmlar va operatorlari

if-else konstruksiyasi(if operatori)². Tarmoqlanuvchi jarayonlar hisoblash jarayonini biror shartga ko‘ra ikki tomonga tarmoqlanishini ta’minlaydi[9,11]. Tarmoqlanuvchi jarayonning strukturali sxemasi bizlarga blok-sxemalardan tanish (1.1 a,b-rasm).

1.1 a – rasm. To`liq bo`lgan shartlar blok-sxemasi



1.1 b – rasm. To`liq bo`lgan shartlar blok-sxemasi
Tarmoqlanuvchi jarayonlarni hisoblash operatorlaridan biri bu if-operatoridir.
Sintaksisi:
If(shart)
{1-blok. agar shart bajarilsa bajariluvchi operator(lar);}
[else]
{2-blok. agar shart bajarilmasa bajariluvchi operator(lar);}
Bunda birinchi navbatda shart o‘rnida qo‘llaniluvchi mantiqiy ifoda tekshiriladi. Agar ushbu shart bajarilsa, 1 blokdagi operator(lar) bajariladi, aks holda 2 blokdagi operatorlar bajariladi. If operatorining o‘zi yetarli bo‘lsa, else – qismi yozilmasligi ham mumkin.
Agar shart bajarilganda yoki bajarilmaganda bajariluvchi opertor bitta bo‘lsa, blok qavslari{}ni ishlatmasa ham bo‘ladi.
Masalan:
...
int i=16;//
if (i>10) // Agar i 10 dan katta bo‘lsa
--i; //i=i-1
else //Aks xolda
i++ // i=i+1
...

Agar shart tekshirilayotgan o‘zgaruvchi(yoki o‘zgarmas) sonli tip bo‘lsa, va uni 0 dan farqliligi tekshirilsa, u xolda quyidagicha yozish mumkin.
...
if (i) // Agar i<>0 bo‘lsa
i++; //i=i+1
else //Aks xolda
i-- // i=i-1
...
Agar tekshiriluvchi shartning inkori bajarilish lozim bo‘lsa, quyidagicha yoziladi:
...
if !(i>10) // Agar i 10 dan katta bo‘lmasa
i--; //i=i-1
else //Aks xolda
i++ // i=i+1
...
Agar tekshiriluvchi shartlar bir nechta bo‘lsa, ularni mantiqiy shartli amallar bilan bir-biriga bog‘lash lozim. Masalan:
...
if(a && (a>d || a==0))
b++;
else{ b*=a; a=0; }
...